فناوری اطلاعات و ارتباطات فرصتی برای حوزه‌های پولی و مالی خلق کرد تا با بهره‌وری از این حوزه رشد و پیشرفت قابل توجهی در دو دهه اخیر کسب کند. فرصتی که امروزه به یک ضرورت تبدیل شده است؛ به‌گونه‌ای که نمی‌توان هیچ راهکار غیرالکترونیکی‌ برای توسعه صنعت بانکداری متصور شد.

فناوری اطلاعات به بشر این امکان را می‌دهد که سیستم‌های بزرگ و قوی‌تری تولید کند و سیستم‌های مالی و بانکی نیز از عصر دیجیتال بهره لازم را می‌برند. به همین دلیل می‌توان گفت فناوری اطلاعات روی حوزه بانکداری تاثیر زیادی گذاشته است؛ چراکه علاوه بر افزایش سرعت و دقت در محاسبات و پردازش‌های داخلی سیستم‌های نرم‌افزاری بانکی، باعث شده تا بانک‌ها و موسسات مالی بتوانند خدمات و محصولات متنوع و جدیدی به مشتریان خود عرضه کنند. به‌طوری که امروزه سیستم‌های مالی و بانکی بدون استفاده از ابزارهای دیجیتال نمی‌توانند به کار خود ادامه دهند.

بانک‌ها یکی از پایه‌های اصلی رشد و توسعه اقتصاد هر کشوری محسوب می‌شوند و به همین دلیل سرعت رشد بانک‌ها باعث رشد و توسعه کشورها خواهد شد. بر این اساس و با توجه به نقش حیاتی بانک‌ها در توسعه اقتصاد هر جامعه‌ای، رشد فناوری اطلاعات در بانک‌ها منجر به مفهومی به نام Core Banking Software یا همان نرم‌افزار کربنکینگ شده که ماژول‌های هسته‌ای متنوعی را به مشتریان ارائه می‌کند.

کربنکینگ چیست و چه قابلیت‌هایی دارد؟

کربنکینگ یا بانکداری متمرکز که در مقابل بانکداری غیرمتمرکز قرار می‌گیرد؛ به سیستمی گفته می‌شود که همه اطلاعات بانک در یک دیتاسنتر مشخص ذخیره شده و همه شعب و مشتریان، از آن سرویس دریافت می‌کنند. به عبارت دیگر اطلاعات مشتریان، شعب و کارمندان به‌صورت جزیره‌ای در نقاط مختلف ذخیره نشده، بلکه همه اطلاعات به‌صورت متمرکز در Core ذخیره و نگهداری می‌شوند.

برخی بانک‌ها محصول آماده کربنکینگ را خریداری و بعضی دیگر خود این سامانه متمرکز را تولید می‌کنند. شرکت نرم‌افزاری داتین از جمله تولیدکنندگان کربنکینگ  در ایران است که می‌تواند خدمات مختلفی را در قالب کر خود به بانک‌ها ارائه دهد. قابلیت‌هایی از جمله ماژول تسهیلات و پردازش محاسبات مرتبط Loan Processing، ماژول ضمانت‌ها و تضمین‌ها Guarantors، نگهداری امنیتی مستندات Safe keeping of security document، حسابداری معاملات روزانه Accounting of day-to-day transaction، دریافت و پرداخت پول نقد و چک‌ها Receipts & payments of cash/ cheque، به‌روزرسانی دفترچه حساب روزانه Updating Passbook، استفاده از دستگاه‌های ATM وPOS، استفاده از اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک، استفاده از Virtual Channelها مانند تلفن‌بانک، ویدئوبانک و… از جمله خدماتی است که با استفاده از ظرفیت کربنکینگ از سوی بانک‌ها به مشتریان ارائه می‌شوند.

البته که خدماتی که شرکت داتین به بانک ها ارائه می‌کند یکنواخت نیست و بنا به مقتضیات هر بانک این خدمات متنوع و شخصی‌سازی‌شده است. از جمله خدمات مختلف که شرکت داتین به بانک‌ها ارائه می‌کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سامانه مدیریت ارتباط با مشتری (CRM)، باشگاه مشتریان، قرعه کشی و…، سامانه‌های گروه‌های مشتریان در بانکداری جامع، سامانه‌های مدیریت و تعریف محصولات بانکی، سامانه مدیریت سرمایه انسانی، سامانه‌های آماری/ تحلیلی، سیستم مدیریت اطلاعات MIS، انبار داده، کلان داده، هوش کسب‌وکار، سامانه ضد پولشویی، سامانه کشف تقلب، سامانه‌های مدیریت مالی و دفاتر کل بانک، سامانه مدیریت دارایی و بدهی، سامانه خزانه‌داری و مدیریت نقدینگی، سامانه ارزیابی عملکرد، سامانه‌های اعتبار سنجی، سامانه‌های ریسک (عملیاتی، تطبیق، نقدی، اعتباری) و… از اجزا و سامانه‌های اصلی کربنکینگ محسوب می‌شود.

جنبه‌های اصلی نرم‌افزار کربنکینگ

نرم‌افزار کربنکینگ چند جنبه اصلی دارد که خدمات ارائه‌شده توسط آن زیر سایه این جنبه‌ها قرار گرفته‌اند. این جنبه‌ها عبارتند از:

یکپارچه بودن نرم افزار: کربنکینگ باعث تسهیل گردش اطلاعات در سیستم بانکی  و بهبود سرعت و دقت تصمیم‌گیری شده و تمامی نرم‌افزارها و سیستم‌های بانکی را ادغام و یکپارچه در یک پلتفرم جامع گردآوری کرده است. این ویژگی مقابل سیستم‌های جزیره‌ای قرار دارد که چندین زیرسیستم را در پلتفرم‌های جدا از هم جمع‌آوری کرده است.

مشتری محور: کربنکینگ از طریق یک سیستم جامع و یکپارچه به بانک کمک می‌کند تا مشتریان را هدف قرار داده و با ارائه پیشنهادات مناسب هر مشتری در زمان مناسب به آن مشتری و از طریق درگاه و کانال مناسب او، سوددهی بانک را افزایش دهد.

رگولاتوری و قوانین: فرایند انطباق در صنعت بانکداری به‌شدت پیچیده و پرهزینه است. سیستم‌های کربنکینگ داخلی، انطباق با قوانین دارند و همواره از این انطباق با قوانین و دستورات جدید کشوری مطمئن می‌شوند.

بهینه‌سازی منابع: کربنکینگ باعث بهینه‌سازی استفاده از اطلاعات و منابع بانک‌ها و کاهش هزینه‌ها از طریق استفاده مجدد دارایی‌ها و زمان تبدیل سریع‌تر، پردازش سریع‌تر و افزایش دقت می‌شود.

مزیت‌های کربنکینگ

1. به‌‌طور کلی کربنکینگ کلیه محصولات، خدمات بانکی، عملیات راهبری و مدیریت آنها را از طریق دسترسی به پایگاه داده‌های مشترک و متمرکز در قالب یک سیستم ارائه می‌کند که انعطاف‌پذیری این سیستم و مشتری‌محوری از ویژگی‌های مهم آن است. بدون ایجاد یک بانک اطلاعاتی متمرکز و یکپارچه، خدمات بانکداری الکترونیک به‌صورت جزیره‌ای و غیرهمسان خواهد بود.
2. مزایا و نتایج حاصل از راه‌اندازی سیستم بانکداری متمرکز و توسعه بانکداری الکترونیکی مواردی همچون، افزایش رضایتمندی مشتریان به دلیل ارائه محصولات و خدمات متنوع، افزایش بهره‌وری عملیاتی، افزایش کارایی، بهره‌وری سرمایه انسانی، مدیریت هزینه‌های عملیاتی و نگهداشت و توانایی بیشتر را در برمی‌گیرد.
3. از آنجایی که حضور مشتریان در شعب بانک‌ها هزینه‌آور است، توسعه خدمات الکترونیک مبتنی بر بانکداری متمرکز، امکان کنترل لحظه‌ای سود و زیان و روند تأمین منابع و اعطای تسهیلات را فراهم می‌آورد. بنابراین فراهم‌کردن امکانات بانکداری متمرکز الکترونیک برای بانک‌ها بسیار ضروری است.
4. کربنکینگ به تجزیه‌وتحلیل پیشرفته، مدیریت ارتباط با مشتری و ویژگی‌های پشتیبانی کمک می‌کند و همچنین اکوسیستم نئوبانک را از دسترسی‌های غیرمجاز در امان نگه می‌دارد.
5. به‌طور خاص، افزایش بهره‌وری یکی از مزیت‌های کربنکینگ برای بانک‌ها محسوب می‌شود. پلتفرم‌های بانکداری مرکزی با کاهش زمان لازم برای اتصال به چندین شعبه، کارایی عملیاتی را افزایش می‌دهند. درنتیجه، بانک‌ها می‌توانند بدون توجه به موقعیت فیزیکی مشتری، تراکنش‌ها را سریع‌تر پردازش کنند.
6. افزایش امنیت یکی دیگر از مزیت‌های کربنکینگ است. سیستم‌های بانک مرکزی از ماژول‌های رمزگذاری پیشرفته برای محافظت از زیرساخت دربرابر هکرها و بدافزارها استفاده می‌کنند. در سمت مشتری، تأئید زیستی و احراز هویت دو مرحله‌ای نیز لایه‌های امنیتی بیشتری را برای پلتفرم فراهم می‌کنند. این ویژگی‌ها به بانک‌ها کمک می‌کند تا استانداردهای KYC را حفظ کرده و با سایر مقررات بانکی مطابقت داشته باشند.
7. از دیگر مزیت‌های کربنکینگ دسترسی ۲۴ ساعته به خدمات بانکی است. در دوره‌ای که خدمات بدون تماس ارائه می‌شود، دسترسی شبانه‌روزی به خدمات بانکی حیاتی است. کاربران می‌توانند عملیات مالی را در هر مکان و هر زمان انجام دهند؛ زیرا پلتفرم کربنکینگ هرگز آفلاین نمی‌شود. مشتریان همچنین می‌توانند در هر زمان با بخش پشتیبانی مشتریان تماس بگیرند.
8. کربنکینگ باعث کاهش هزینه‌های عملیاتی می‌شود. بانک‌ها می‌توانند برای کاهش هزینه‌های عملیاتی به پلتفرم‌های اصلی خود تکیه کنند، زیرا این سیستم‌ها برای عملکرد به سرمایه انسانی کمتری نیاز دارند. علاوه بر این، زیرساخت مبتنی بر هوش مصنوعی سرعت تکمیل عملیات را افزایش می‌دهد و احتمال خطا در اسناد را کاهش می‌دهد.