در ساختار سازمانی داتین بخش مهمی بانام معاونت توسعه محصول وجود دارد که حمیدرضا آموزگار، عضو هیئت‌مدیره این شرکت، مدیریت آن را بر عهده دارد. تمام محصولاتی که در داتین توسعه می‌یابند؛ از تحقیق و توسعه گرفته تا طراحی و تولید؛ زیر نظر این معاونت شکل می‌گیرد و تمام محصولات قابل‌عرضه داتین به بازار هم در آن معاونت ایجاد می‌شود. معاونت توسعه محصول داتین دو شاخه اصلی «بیمه» و «بانک» دارد. این معاونت می‌تواند کل محصولات و خدمات مورد نیاز یک اکوسیستم بانکی فیزیکی و مجازی را ارائه دهد. از کربنکینگ گرفته تا سوئیچ، کارت پرداخت، کارت اعتباری، بانکداری شرکتی، خدمات خاص در حوزه تحلیل اطلاعات مشتری، data warehouse، بیگ‌دیتا، جمع‌آوری و تحلیل دیتای بزرگ به‌صورت یکپارچه، خدمات حوزه‌های امنیتی بانکی مثل SSO، OTP و… همگی زیرمجموعۀ شاخه بانکی معاونت توسعه محصول هستند. فعالیت‌های بانکداری دیجیتال داتین هم متمرکز بر ارائه محصولات و خدمات کاملاً مجازی بانکی است.
از سویی دیگر کُر بیمه‌ای چند شرکت بیمه‌ای کشور نیز توسط داتین ارائه شده است. درواقع داتین در حال رفتن به سمت ارائه خدمات نوین بیمه‌ای است که در سال آینده خبرهای بیشتری در این‌باره شنیده خواهد شد. با حمیدرضا آموزگار درباره داتین، معاونت تحت مدیریت او و البته تجربه دورکاری و پروژه جدید این شرکت برای جذب همکار از سراسر ایران گپ‌وگفت نسبتا مفصلی داشتیم که در ادامه خلاصه آن را مشاهده می‌کنید.
دورکاری در داتین
اما در ابتدای گفت‌وگو با آموزگار از سال دشوار ۱۳۹۹ شروع کردیم. سالی که برای خیلی از شرکت‌ها به‌جای تهدید تبدیل به فرصت شد؛ به‌خصوص برای شرکت‌های فناوری در کل دنیا. شرکت داتین هم با جا انداختن دورکاری به سمتی رفت که نیروهای متخصص را از سراسر ایران جذب کند. کاری که اگر الگو شود برای کل کشور منافع بلندمدتی خواهد داشت؛ به‌خصوص برای تمرکززدایی از پایتخت.
حمیدرضا آموزگار، معاون توسعه محصول و عضو هیئت‌مدیره داتین درباره حرکت این شرکت به سمت دورکاری و استفاده از نیروی انسانی غیرمتمرکز در سراسر کشور بیان می‌کند: «این کار در شرکت داتین و مجموعه شرکت‌های فناپ کار تازه‌ای نیست و سابقه طولانی دارد. شرکت‌های گروه فناپ از قدیم‌ا‌لایام در کشور پخش بوده‌اند، مثلاً فناپ دو کارخانه در جنوب کشور (خرمشهر) دارد اما داتین به دلیل وابستگی زیاد به سرمایه انسانی خبره، دیرتر از دیگر شرکت‌ها به سمت دورکاری رفته است. کرونا ما را تشویق به این کار کرد و این روزها در استان‌های مختلف کشور به دو روش در حال جذب نیروی انسانی هستیم؛ یکی گرفتن نیروهای کاملاً دورکار که ما محل کار را برای آن‌ها تأمین نمی‌کنیم و فقط ابزار و تجهیزات مورد نیاز را در اختیار فرد می‌گذاریم تا وارد چرخه کاری شوند. مدل دوم اینکه در بعضی کلان شهرها که بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات خوب و دانشگاه‌هایی با نیروهای خبره برنامه‌نویسی دارند؛ یک سری جایگاه‌های شغلی ایجاد می‌کنیم. شروع این کار با استان خراسان رضوی بوده و امیدواریم به‌زودی در سایر استان‌ها همچون اصفهان، همدان، تبریز و … آن را توسعه دهیم. رقابت جذب نیروهای خبره برای توسعه نرم‌افزار تاکنون به اشتباه در تهران متمرکز بوده و به نظر طی یک ونیم سال آینده وضعیت کاملاً تغییر می‌کند.»
مدل‌های پرداخت بر اساس عملکرد
در ادامه صحبت از فرهنگ دورکاری، از اینکه الگوی نسبت سازمانی نیروهای دورکار چگونه است، پرسیدیم که معاون توسعه محصول داتین با اشاره به اینکه روش دورکاری، فرهنگ «دستمزد بر اساس زمان» را به‌مرور تغییر خواهد داد، می‌افزاید: «هرچه به سمت پرداخت مبتنی بر عملکرد برویم؛ بهای واقعی کارکرد افراد شفاف‌تر می‌شود و قابلیت مدیریت بهتری داریم. وقتی یک فرد دورکار فعالیتی انجام می‌دهد، محاسبه زمان حضور او بسیار پیچیده می‌شود؛ هم برای خودش و هم برای کارفرما. او دائم دغدغه دارد که مثلاً وقت غذا خوردن را محاسبه کند یا نکند. در مورد خانم‌ها که باید برای بچه‌هایشان در خانه وقت بگذارند هم مسئله پیچیده‌تر خواهد بود. به همین دلیل است که ساختار و ذهنیت شرکت به سمت ایجاد مدل‌های پرداخت بر اساس عملکرد می‌رود. برای این مقصود نیاز به ابزارهای مدیریت از راه دور داریم. تجارب دنیا در این زمینه بسیار متنوع است. ما به سمت بهره‌گیری از ابزارهای task management رفته‌ایم. در دنیا روال‌هایی برای توسعه چابک نرم‌افزار وجود دارد که ما نیز از آن راهکارها، مثلاً «تفکر اِسکرامی» بهره می‌گیریم. هر فرد، وظیفه‌ای را قبول می‌کند و در ساختار تیمی، همه می‌پذیرند که آن کار مدت‌زمان معینی می‌برد و او هم کار را در مهلت مشخص انجام می‌دهد. با فرض اینکه تخمین زمانی ما درست باشد، حقوقش را دریافت خواهد کرد و اگر بعداً بفهمد که آن کار وقت بیشتری می‌گیرد باید روال اصلاح و تخمین مدت‌زمان را طی کنیم. این شیوه‌ها در داتین دارد به‌تدریج پخته می‌شود و ما در شهرستان‌ها و استان‌های مختلف از آن بهره می‌گیریم، اگرچه فاصله بسیار زیادی تا نقطه بهینه داریم اما به‌تدریج در این مسیر حرکت می‌کنیم.»
دورکاری؛ چالش‌ها و مزایا
خیلی از صاحبان شرکت‌ها و مدیران از دورکاری هراس دارند؛ چراکه معتقدند فرهنگ دورکاری در ایران جا نیفتاده و کیفیت مطلوب کار را فراهم نمی‌کند. از دغدغه‌های داتین نسبت به دورکاری با آموزگار صحبت می‌کنیم. او می‌گوید: «هاروارد اخیراً گزارشی برای تجزیه‌وتحلیل وضعیت دورکاری منتشر کرده که نشان می‌دهد از طریق دورکاری، مسئولیت‌های مدیران ۲۵ الی ۳۵ درصد اضافه شده و کارشناسانی که امور اجرایی را بر عهده گرفته‌اند با ۱۵ درصد کاهش عملکرد مواجه‌اند. ما شاهد افزایش فشار روی مدیران برای مدیریت چنین روش‌های همکاری هستیم و این چالش‌ها را عادی می‌دانیم زیرا هنوز ابزارهای کنترلی ما به بلوغ نرسیده‌اند. بزرگ‌ترین چالش ما برای گسترش دورکاری در شهرستان‌ها مربوط به نحوه مدیریت است. در بعضی موارد کارایی افراد کاهش داشته اما بعضی افراد با دورکاری عملکرد بهتری نشان دادند. درمجموع با توجه به عدم بلوغ دورکاری در سطح کارشناسان و مدیران تا نقطه مطلوب فاصله داریم. تنها عاملی که باعث می‌شود هیچ‌وقت نتوانیم دورکاری کامل و ۱۰۰ درصد را اعمال کنیم این است که انسان موجودی اجتماعی به حساب می‌آید و برای زیست اجتماعی یا باید کلاً در شبکه‌های اجتماعی ساکن شود یا اینکه سایر آدم‌ها را ببیند. در قرن ۲۱ هنوز هم دیدار فیزیکی و گفت‌وگوی چهره به چهره معنی دارد. بعضی فضاهای روانی با صحبت کردن ایجاد یا اصلاح می‌شود و من خطر اصلی دورکاری را مربوط به همین موضوع می‌دانم.»
از دیگر سو، داتین با مشتریان بانک سروکار دارد و دغدغه‌های امنیتی زیادی برایش مطرح است. حمیدرضا آموزگار درباره دغدغه‌های امنیتی و حفظ محرمانگی اطلاعات می‌گوید: «محیط توسعه نرم‌افزار از محیط عملیاتی جداست. همکاران به داده‌های بانکی از راه دور دسترسی ندارند. بلکه به سورس کد و محیط تولید نرم‌افزار دسترسی داده شده است. اکنون برای حفظ محرمانگی و حراست از سورس کد، راهکارهای مدونی داریم. همکاران ما به‌صورت ریموت به سورس کنترل وصل می‌شوند ولی امکان هیچ‌گونه استخراج دیتا را ندارند؛ گرچه که هرچقدر هم راهکارهای امنیتی را تقویت کنیم قدری اعتماد بین طرفین لازم خواهد بود.»
در ادامه این صحبت‌ها آموزگار به این نکته اشاره می‌کند که با پیشرفت قواعد دورکاری شاید به سمتی رفتیم که از برنامه‌نویسان خارجی که عمدتاً هندی‌ها و پاکستانی‌ها هستند استفاده کنیم. او می‌گوید: «نزدیک به دو سال است که بسیار به این فکر می‌کنیم که از نیروهای هندی، افغانستانی و پاکستانی استفاده کنیم و بخشی از توسعه را به آن کشورها بسپاریم.»
توسعه نسل دوم محصولات داتین
در سالی که گذشت، مهم‌ترین پروژه داتین مربوط به کربنکینگ بانک سپه بود. پروژه بسیار مهمی که از حالا به بعد توقعات را از داتین بالاتر می‌برد. اما داتین برای آنکه محصولات به‌روز و باکیفیتی ارائه دهد و پاسخگوی سطح توقعی که از داتین به وجود آمده، باشد چه برنامه‌ای دارد؟
آموزگار یادآوری می‌کند که داتین در یک سال و نیم گذشته مساله‌های پیچیده‌ای را حل کرده است. او می‌گوید: «پروژه بانک سپه و بومی‌سازی، استقرار و مهاجرت سامانه‌های مختلف، پیچیدگی‌های زیادی داشت. سامانه‌ای که داتین برای ادغام بانک‌های نظامی در بانک سپه طراحی کرد، با مسائل پیچیده‌ای مواجه بود که به‌تدریج حل شد اما تمام بدنه داتین را درگیر کرد. پیچیده‌ترین اتفاق در تیرماه ۱۳۹۹ رخ داد که مهاجرت به بانک سپه به صورت یک‌باره (بیگ‌بنگ) اجرایی شد. مانورهایی که از قبل گذاشتیم و اجرای این کار چالش‌ساز، رویکرد داتین را نسبت به حل مسائل تغییر داد. حدود سه ماه قبل از آن، ما «محصول ادغام» را در بانک‌های ادغام‌شونده در بانک سپه مستقر ساختیم که یک تجربه خاص به حساب می‌آمد و دریچه جدیدی را روی صنعت بانکی می‌گشود. الان پنج بانک به‌صورت کاملا ادغام‌یافته از طریق سامانه ESB خدمات متقابل را به یکدیگر و مردم ارائه می‌دهند. دغدغه بعدی ما مربوط به حفظ کیفیت خدمات مشتریان سپه و بانک‌های نظامی در حین ادغام بود که اتفاق مهمی در سال ۹۹ به شمار می‌رفت و خوشبختانه با موفقیت از پس آن برآمدیم.»
حمیدرضا آموزگار همچنین شروع نوآوری و بازسازی محصولات با روش‌ها و تکنولوژی‌های نوین را از اقدامات کلیدی داتین در سال ۹۹ قلمداد می‌کند: «سرعت توسعه خدمات و محصولات در یکی دو سال اخیر در کشور اهمیت بیشتری پیدا کرده است. ما توسعه نسل دوم اغلب محصولات داتین را شروع کرده‌ایم که بعضی از آن‌ها به نتیجه رسیده و در حال استفاده است. به عنوان مثال در حوزه «سوئیچ بانکی» محصول جدیدی به بانک‌های پاسارگاد و سپه ارائه کرده‌ایم که نسبت به نسل قبل، از نظر معماری کارکردی، خیلی متفاوت است. در حوزه کربنکینگ هم استقرار نسل 2 را از یک سال گذشته استارت زدیم. امیدواریم تا اواخر شهریور سال ۱۴۰۰ نسل دوم سیستم‌های کربنکینگ را به طور کامل فعال کرده باشیم»
ورود به سبد مصرف خانوار
حمیدرضا آموزگار در رابطه با توسعه محصولات پیشتاز و آینده‌نگرانه با اشاره به پروژه «سرزمین هوشمند پاد» که از دو سال پیش در گروه فناپ شروع شده، می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین اتفاق‌هایی که امسال گام یک آن تکمیل می‌شود، مربوط به بانکداری دیجیتال است. داتین عملاً بازوی اصلی گروه فناپ برای اجرای این فعالیت است. ما می‌خواهیم خدمات کاملاً دیجیتال را به بانک‌های طرف قرارداد ارائه دهیم که برای این منظور نیاز به همکاری‌های بین رشته‌ای در فضای بانکداری دیجیتال خیلی پررنگ‌تر می‌شود. به‌زودی داتین در کنار تامین سامانه‌های مالی و بانکی، وارد حوزه مفاهیم تازه بانکداری خرد می‌شود. همچنین داتین در کنار ارتقای محصولات جاری، خدمات و محصولات تازه‌ای را ارائه می‌کند. داتین نسل دوم محصولات خود را به بانک‌های طرف قرارداد ارائه می‌دهد تا در فضای آتی کسب وکار بتوانند نقش مناسبی را در جایگاهی درست ایفا کنند. در سال ۱۴۰۰ مفهوم customer enabling را ترویج می‌دهیم یعنی اینکه مشتریان بتوانند خودشان نیز در توسعه محصولات سهیم شوند. از کل ظرفیت‌های موجود کشور برای ارائه خدمات جدید در زیرساخت‌های داتین استفاده شود تا سرعت رفع نیازهای مشتریان بانک افزایش محسوسی داشته باشد.»
منبع: ماهنامه عصر تراکنش
داتین
راهکارها
سرمایه‌های انسانی
ارتباطات