یک زمانی سرمایه‌گذاری فقط منحصر به افرادی بود که مقدار زیادی پول داشتند و افراد با درآمد پایین‌تر و بدون درآمد ثابت از فرصت سرمایه‌گذاری محروم بودند. اما در سال‌های اخیر، روش‌ها و رویکردهای جدید بیشتر متمرکز بر توانمندسازی همه طبقات درآمدی جامعه است تا فرصت سرمایه‌گذاری را برای همه اقشار فراهم کند.
به‌همین دلیل، در سال‌های اخیر شاهد ظهور و رشد پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌هایی هستیم که به سرمایه‌گذاران نسل X (متولدین سال‌های ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۷) امکان سرمایه‌گذاری با حداقل پول را می‌دهند. این پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌ها که با عنوان «پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری خُرد» (Micro-Investing Platform) یا (Micro Investing App) در جهان شناخته می‌شوند، نه‌تنها موانع مرسوم در مسیر سرمایه‌گذاری را حذف می‌کنند؛ بلکه تنوعی از انتخاب‌های سرمایه‌گذاری را نیز پیش‌روی کاربرانشان قرار می‌دهند. علاوه بر این، این امکان را به سرمایه‌گذاران می‌دهند تا با سرمایه اندک پرتفولیوی متنوعی را ایجاد کنند.
چنین ویژگی‌هایی باعث شده است تقاضا برای پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری خُرد در حال افزایش باشد؛ به‌طوری که در سال ۲۰۲۱ درآمد این پلتفرم‌ها در جهان نزدیک به ۳۹۲ میلیون دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۲ به ۳۱۸۷ میلیون دلار برسد. در سال ۲۰۲۱، نزدیک به ۲۱ درصد از کل مبلغ سرمایه‌گذاری‌های آنلاین از طریق پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری خُرد انجام شده است.
از آنجایی که در ایران نیز به دلیل مشکلات اقتصادی و تورم شاهد ظهور این پلتفرم‌ها هستیم، به‌همین دلیل در این مقاله قرار است با حمایت ….. درباره این شکل جدید از سرمایه‌گذاری و سازوکارهای پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری خُرد در جهان و ایران صحبت کنیم.
سرمایه‌گذاری خُرد (Micro-Investing): فرصت سرمایه‌گذاری برای همه طبقات جامعه با هر سطح درآمدی
امروزه سرمایه‌گذاری خُرد به‌طور فزاینده‌ای محبوب شده است. برخلاف روش‌های مرسوم سرمایه‌گذاری با حجم مبلغ بالا، سرمایه‌گذاری خُرد بر روی سرمایه‌گذاری مقدار اندکی پول در طول زمان تمرکز دارد.
زمانی که روش سرمایه‌گذاری خُرد را با سرمایه‌گذاری سنتی مقایسه می‌کنیم، به غیر از مقدار مبلغ پولی که در ابتدا سرمایه‌گذاری می‌شود، تفاوت فاحشی با یکدیگر ندارند. سرمایه‌گذاری خُرد برای همه طبقات اقتصادی با هر سطح درآمدی این فرصت را فراهم می‌کند تا به جای اینکه پس‌انداز خود را در حساب بانکی با نرخ بهره پایین به‌صورت راکد نگه دارند، پس‌انداز و ثروت خود را به‌تدریج و به‌طور پله‌ای افزایش دهند.
به دلیل محبوبیت فزاینده این نوع از شیوه سرمایه‌گذاری که درباره آن صحبت کردیم، شاهد ظهور تعداد زیادی اپلیکیشن و پلتفرم‌هایی هستیم که در حال حاضر طیف متنوعی از روش‌های سرمایه‌گذاری را به مصرف‌کنندگان ارائه می‌دهند. در حال حاضر این اپلیکیشن و پلتفرم‌ها فرایند سرمایه‌گذاری را برای کاربران از طریق پس‌انداز و سرمایه‌گذاری مقدار اندکی از پولشان به‌صورت دوره‌ای آسان می‌کنند.
اپلیکیشن‌های سرمایه‌گذاری خُرد این امکان را به کاربران می‌دهند تا به‌طور منظم مقدار اندکی پول پس‌انداز کنند. هدف پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری خُرد حذف موانع مرسوم و سنتی پیش‌روی سرمایه‌گذاری مانند شرط وجود حداقل مبلغ مشخصی در حساب برای دریافت سود است. علاوه بر این، این پلتفرم‌ها حتی اگر افراد با محدودیت درآمد و دارایی روبه‌رو باشند، آن‌ها را تشویق به سرمایه‌گذاری می‌کنند.
اگرچه همه این اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌ها خدمات سرمایه‌گذاری خُرد را به مصرف‌کنندگان ارائه می‌کنند، اما شیوه کار هر یک از آن‌ها متفاوت از دیگری است. به‌طور کلی، این اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌ها را می‌توان به دو دسته کلان دسته‌بندی کرد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
اپلیکیشن‌هایی که کارشان معامله در بازار سهام است
برخی از این اپلیکیشن‌ها امکان سرمایه‌گذاری کوچک از طریق خرید بخش کوچکی از سهام شرکت‌ها را برای کاربرانشان ایجاد می‌کنند. این اپلیکیشن‌های سرمایه‌گذاری خُرد که کارشان معامله در بازار سهام است، این امکان را به کاربران می‌دهد تا سهام شرکت‌هایی را بخرند که می‌خواهند بر روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کنند. امکان خرید سهام اندک این شرکت‌ها این فرصت را به کاربران می‌دهند تا برای شروع سرمایه‌گذاری پول کمتری خرج کنند.
همانطور که می‌دانید بازار سهام در خارج از کشور امکان سرمایه‌گذاری از طریق خرید بخش کوچکی از سهام شرکت را به خریداران نمی‌دهد (به‌دلیل بالا بودن مبلغ هر سهم)، اما این اپلیکیش‌ها یک سهم کامل را خریداری می‌کنند و سپس آن را بین کاربرانشان تقسیم می‌کنند. در نتیجه کاربران با مبلغ پولی که پس‌انداز کرده‌اند، می‌توانند به جای آنکه مجبور به خرید سهام کامل یک شرکت شوند، بخش کوچکی از سهام آن را خرید کنند. اما در ایران به‌دلیل پایین بودن مبلغ هر سهم شرکت چنین شرایطی حاکم نیست.
اپلیکیشن‌هایی که پول خُرد کاربران را پس‌انداز می‌کنند
برخی دیگر از اپلیکیشن‌های سرمایه‌گذاری خُرد به حساب بانکی یا کارت نقدی (Debit card) کاربران وصل می‌شوند و سپس مبلغ هر خرید کاربر را به بالاترین عدد صحیح گرد می‌کنند و پول خٰردی که از اختلاف بین مبلغ کالا و مبلغ گردشده به دست آمده را به صندوق سرمایه‌گذاری کاربر انتقال می‌دهند.
مثلاً فرض کنید که شخصی حساب کارت نقدی خود را به اپلیکیشن‌های سرمایه‌گذاری خُرد وصل کرده است. هر روز صبح، این شخص یک قهوه به مبلغ ۳۳ هزار تومان از کافی‌شاپ می‌خرد. زمانی که او کارتش را بر روی دستگاه کارت‌خوان می‌کشد، ۴۰ هزار تومان از حساب بانکی او برداشته می‌شود. ۷ هزار تومان باقی‌مانده که از گرد کردن مبلغ قهوه به‌دست آمده به‌طور خودکار در صندوق سرمایه‌گذاری او واریز می‌شود. اگرچه به نظر می‌رسد این مبلغ بسیار اندک باشد، اما این مبلغ‌های اندک که به‌طور منظم از حساب در طول زمان برداشته می‌شود، به مبلغ قابل‌توجهی تبدیل خواهد شد.
به این طریق، افراد می‌توانند با اهداف مختلفی مانند خرید مسکن، خرید ماشین، دوران بازنشستگی و…. پول خود را پس‌انداز کنند. حتی بعضی از پلتفرم‌ها امکان سرمایه‌گذاری پس‌انداز را در بازار سرمایه فراهم می‌کنند.
تا اینجا با مفهوم سرمایه‌گذاری خُرد و انواع مختلف پلتفرم‌های این حوزه آشنا شدید. اما سؤالی که در ادامه می‌خواهیم به آن پاسخ دهیم این است که اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری خُرد چه تفاوتی با سایر پلتفرم‌های سنتی سرمایه‌گذاری دارند و در حال حاضر چه ارزشی را برای مصرف‌کنندگان خلق می‌کنند؟
پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری خُرد چه ارزشی را برای مشتریانشان خلق می‌کنند؟
پلتفرم‌های سنتی سرمایه‌گذاری، همانند طرح‌های سپرده ثابت یا بازار سهام، یک سری شرایط خاص را پیش روی کاربرانشان قرار می‌دهند و بر آن‌ها تحمیل می‌کنند؛ مثلاً در نظر گرفتن حداقل مبلغ سپرده برای شروع سرمایه‌گذاری یا الزام کاربران به پرداخت دوره‌ای یک مبلغ ثابت در این طرح‌ها. اما همه افراد توانایی انجام این کار را ندارند.
افرادی با درآمد پایین‌تر و نیز افرادی که درآمد ثابتی ندارند، به‌عنوان مثال نمی‌توانند مبلغ ۱۰ میلیون تومان را یکجا جمع کنند. بنابراین، این افراد نیاز به روش‌های بهتر، راحت‌تر و ساده‌تر برای پس‌انداز دارند. پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری خُرد این امکان را به کاربران می‌دهد تا بدون نگرانی با مبالغ اندک پس‌انداز و سرمایه‌گذاری کنند.
از مهم‌ترین مزایای پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری خُرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
ایجاد عادت پس‌انداز در افراد
یک روز در میان کنار گذاشتن مبلغ اندکی به اندازه ۵-۱۰ هزار تومان یا امکان برداشت یک مبلغ اضافی به‌اندازه چند هزار تومان از حساب بانکی برای هیچ‌کس هزینه سنگینی نیست. اما در یک بازه زمانی طولانی‌مدت‌تر، این مبالغ کوچک تبدیل به عدد قابل‌توجهی می‌شود. این پلتفرم‌ها عادت پس‌انداز کردن را برای همیشه در افراد ایجاد می‌کنند، بدون آنکه بخواهند فشاری را بر روی آن‌ها وارد کنند.
سادگی و سهولت در استفاده
کاربران در این پلتفرم‌ها فقط با یک کلیک می‌توانند پول خود را پس‌انداز کنند. دیگر کاربران نیازی به پر کردن فرم‌های طویل یا هر فرایند طولانی دیگر در پلتفرم‌های مرسوم سرمایه‌گذاری ندارند.
اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه بودن
افراد برای راه‌اندازی حساب پس‌انداز نیازی به موجودی نقدی یا دارایی‌های ارزشمند ندارند. واریز روزانه یا هفته‌ای دو نوبت پول‌های خُرد تنها چیزی است که برای ایجاد پس‌انداز پایدار در این پلتفرم‌ها لازم است.
سهولت سرمایه‌گذاری
از آنجایی که کل فرایند پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در این پلتفرم‌ها به‌طور خودکار انجام می‌شود، پول پس‌اندازشده توسط کاربران به‌طور خودکار در سبدهای سرمایه‌گذاری متنوع با نرخ بازگشت و ریسک معقولی سرمایه‌گذاری می‌شود. بنابراین، کاربران دیگر نیازی به دانش قبلی از بازارهای مالی و تکنیک‌های سرمایه‌گذاری ندارند.
دسترس‌پذیری بسیار بالا
یکی از موانع مهم سرمایه‌گذاری در سال‌های گذشته برای اشخاص عادی عدم‌دسترسی آن‌ها به بازارهای سرمایه بوده است. اما امروزه با ظهور و رشد اپلیکیشن‌های سرمایه‌گذاری خُرد، اشخاص به‌راحتی و سادگی می‌توانند به تعداد زیادی انواع مختلف سرمایه‌گذاری دسترسی داشته باشند؛ آن هم فقط با چند کلیک.
وضعیت بازار سرمایه‌گذاری در ایران: محبوبیت سرمایه‌گذاری خُرد در بین مردم
در جوامعی مانند ایران که قیمت کالاها و خدمات به‌طور مداوم در حال افزایش است، سرمایه‌گذاری به‌عنوان راهکاری برای مقابله با تورم و حفظ ارزش پول و قدرت خرید، اهمیت بسزایی دارد. در ایران، بازارهای بورس، ملک، خودرو، طلا و ارزهای خارجی پرطرفدارترین روش‌های سرمایه‌گذاری هستند.
اما ورود به این بازارها علاوه بر اینکه نیاز به دانش تخصصی دارد، در برخی از مواقع به سرمایه اولیه چند صد میلیون تومانی هم نیاز است. در نتیجه، نداشتن سرمایه زیاد باعث می‌شود همه طبقات درآمدی جامعه نتوانند از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این بازارها بهره ببرند. به همین دلیل، به‌دنبال راهکارهای در دسترس مانند سپرده‌گذاری در بانک می‌روند و بخشی از درآمد خود را به‌عنوان پس‌انداز در این سپرده‌ها می‌گذارند.
اما داده‌های آماری سال ۱۴۰۰ نشان داده است که بالاترین سود بانکی (۱۸٪) بسیار کمتر از میزان تورم (۴۰/۲٪) بوده است و در نتیجه پس‌اندازهای ریالی در بانک‌ها به‌مرور زمان از ارزش آن‌ها کاسته می‌شود و در حفظ قدرت خرید کارآمد نیستند. پس در چنین شرایطی چگونه می‌توان از فرصت سرمایه‌گذاری با پول اندک بهره برد؟
یکی از روش‌های جدیدی که امروزه در ایران نیز در حال ظهور است، همان روش سرمایه‌گذاری خُرد است. همانطور که گفتیم، در این روش دیگر نیازی به سرمایه‌های بزرگ نیست و با مبلغ اندک هم می‌توان سرمایه‌گذاری کرد. اما سؤالی که ممکن است مطرح شود این است که چگونه بدون دانش و مبلغ اندک سرمایه‌گذاری کرد؟
اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری خُرد در ایران مانند بلوط به‌دنبال پاسخ به این سؤال هستند. این اپلیکیشن‌ها تلاش دارند از طریق روش‌های مختلف به این نیاز بازار پاسخ بدهند و فرصت‌های سرمایه‌گذاری را برای همه طبقات درآمدی جامعه فراهم کنند.
در ادامه برای آشنایی بیشتر با سازوکار این اپلیکیشن‌ها در ایران به بررسی بلوط می‌پردازیم.
بلوط؛ فرصت سرمایه‌گذاری حتی با پول‌های خُرد
بلوط یک اپلیکیشن و پلتفرم خودکار برای پس‌انداز و سرمایه‌گذاری حتی با وجود پول‌های اندک است. هدف بلوط این است که بتواند فرصت‌های سرمایه‌گذاری را برای همه طبقات درآمدی فراهم کند.
در شرایطی که بسیاری از افراد در ایران سرمایه زیاد برای سرمایه‌گذاری ندارند، همیشه نگران کاهش ارزش پس‌انداز خود هستند و عادت پس‌انداز و دانش سرمایه‌گذاری ندارند، اپلیکیشن بلوط راه‌اندازی شده تا این نگرانی‌ها و دردسرها را از بین ببرد. اما راه‌حل بلوط برای حل این مشکلات چیست؟
راه‌حل؛ اپلیکیشن پس‌انداز و سرمایه‌گذاری خُرد
کاربران از طریق اپلیکیشن بلوط می‌توانند به‌راحتی پس‌انداز کنند و با پولی که کنار گذاشته‌اند در صندوق‌های بورسی سرمایه‌گذاری کرده و ارزش پول خود را در طول زمان حفظ کنند. برخلاف روش‌های رایج، برای شروع پس‌انداز و سرمایه‌گذاری نیازی به مبلغ زیاد نیست؛ بلکه به کمک این اپلیکیشن، با پول اندک هم می‌توانید از فرصت‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنید. در حال حاضر، دو محصول در اپلیکیشن بلوط به کاربران ارائه می‌شود.
پس‌انداز خودکار
بلوط به کاربران این امکان را می‌دهد تا مبلغ موردنظرشان را در دوره‌های روزانه، هفتگی یا ماهانه و به‌صورت کاملاً خودکار پس‌انداز کنند. این پول‌ها در قلک بلوط هر کاربر پس‌انداز می‌شود تا بتواند برای سرمایه‌گذاری از آن استفاده کند.
سرمایه‌گذاری خودکار
بلوط پول‌هایی را که کاربران در قلک بلوط پس‌انداز کرده‌اند، در صندوق‌های بورسی معتبر درآمد ثابت، سهامی و… سرمایه‌گذاری می‌کند. بلوط این سرمایه‌گذاری را به‌صورت خودکار انجام می‌دهد و کاربران دیگر نیازی به تجزیه و تحلیل صندوق‌های بورسی ندارند.
شرکاء و همکاران کلیدی بلوط
بلوط در دی‌ماه سال ۱۴۰۱ موفق به جذب سرمایه از شرکت داتین شده است. شرکت داتین با هدف تکمیل زنجیره ارزش خود، توسعه فراگیری مالی و توانمندسازی مالی افراد جامعه بر روی این اپلیکیشن سرمایه‌گذاری کرد.
به‌گفته هومن مسگری، معاون مشارکت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های داتین، دلیل سرمایه‌گذاری داتین بر روی بلوط عبارت‌اند از: «بلوط از جمله کسب‌وکارهایی است که در اقتصاد ایران به‌درستی به نیازهای افراد طبقه متوسط پاسخ می‌دهد و همین امر به رشد و توسعه آن در سال‌های آتی منجر خواهد شد. تجربه بلوط در توسعه خدمات B2C و توانایی برقراری ارتباط بین بازار سرمایه و بازار پول از ویژگی‌های مهم این کسب‌وکار برای داتین بوده است. با این سرمایه‌گذاری تلاش داریم تا به حوزه خریدوفروش سهام و به‌ویژه ETF ورود کرده و در یازدهمین سال فعالیت خود، سبد محصولات و خدمات داتین را کامل‌تر کنیم.»
در حال حاضر بانک‌هایی چون ملت، آینده، سامان، انصار، اقتصاد نوین، کشاورزی، دی، سینا و مؤسسات مالی چون سهم آشنا و شرکت کارگزاری مهرآفرین با بلوط همکاری می‌کنند.
کلام آخر
امروزه تکنولوژی‌ها و نوآوری‌های جدید در حوزه پس‌انداز و سرمایه‌گذاری با عبور از موانع و چالش‌ها سعی دارند فرصت سرمایه‌گذاری را برای همه طبقات درآمدی جامعه به‌ویژه اقشار کم‌درآمد فراهم کنند. افراد با کمک این تکنولوژی‌های نوظهور با امنیت خاطر و با کمترین نیاز به دانش و مهارت مالی می‌توانند پس‌اندازهای کوچک خود را تبدیل به فرصتی برای سرمایه‌گذاری کنند و دیگر نگران کاهش ارزش پولشان در طول زمان نباشند.
اپلیکیشن بلوط به‌عنوان یکی از تکنولوژی‌ها و نوآوری‌های جدید در حوزه پس‌انداز و سرمایه‌گذاری خُرد تلاش می‌کند فرصتی را برای کاربران فراهم کند تا به‌راحتی پولشان (حتی اندک) را پس‌انداز کنند و با پولی که کنار گذاشته‌اند در صندوق‌های بورسی به‌صورت خودکار سرمایه‌گذاری کنند. در چنین شرایطی کاربران دیگران نگران کاهش ارزش پول خود در طول زمان نیستند و به‌راحتی می‌توانند پول‌های خُرد خود را صرفاً با چند کلیک پس‌انداز و سرمایه‌گذاری کنند.
منبع: تکراسا
داتین
راهکارها
سرمایه‌های انسانی
ارتباطات