چطور یک تیم می‌تواند به شیوه‌ای اثربخش خروجی داشته باشد؟ به‌دنبال پاسخ این سوال، تخصصی تحت عنوان اسکرام‌مستر شکل گرفته است. اسکرام‌مستر با حضور در بین افراد تیم کمک می‌کند آنها بتوانند ارتباط بهینه‌ای با یکدیگر برقرار کنند و در مسیر انجام مسئولیت‌هایشان دچار موازی‌کاری یا گم کردن اولویت‌ها نشوند. در داتین بیش از ۷۰نفر اسکرام‌مستر در تیم‌های مختلف حضور دارند که هرکدام مسئولیت دارند خروجی تیم‌ها را به ماکزمیم‌ترین حالت ممکن برسانند و هماهنگی بین افراد تیم را به بهینه‌ترین شکل ممکن رقم بزنند.

 شکوفه‌سادات حسینی، اسکرام مستر ارشد بانکداری باز داتین است و حدود ۴ سال در این حرفه در داتین فعالیت داشته است. از نظر او «اسکرام مستر» مجموعه‌ای از مهارت‌های نرم و سخت است و فردی که در این شغل حضور دارد همواره باید در پی کسب توانمندی‌های جدید باشد تا بتواند به طور موثری در تیم ایفای نقش کند. در این یادداشت، ۱۰ نکته مهم از زاویه نگاه شکوفه‌سادات حسینی درباره تخصص اسکرام‌مستر عنوان شده است که به باور اسکرام‌مستر ارشد بانکداری باز داتین، پایه و اساس پیشرفت در این مسیر شغلی است. 

۱. مشاهده‌گری بدون قضاوت

مشاهده‌گری را از رویکرد «تجربه‌گرایی» اجایل آموختم. برای اینکه یک اسکرام‌مستر حرفه‌ای باشید, باید بتوانید یک مشاهده‌گر بدون قضاوت باشید. مشاهده‌گری بدون قضاوت، یک تمرین روزانه است و جز آگاه بودن به این نکته و هر بار یادآوری واکنش‌هایمان در وقایع و شرایط مختلف, به‌دست نمی‌آید.

۲. گوش سپردن به کلام دیگران

شنیدن افرادی که روزانه با آن‌ها در ارتباط هستیم یکی دیگر از مهارت‌های خاص اسکرام‌مسترها است. آنچه برای این کار لازم داریم، علاقه‌مندی به شناخت خود و دیگران و همچنین کنجکاوی برای شناخت لایه‌‌های درونی خود است:

گوش دادن، انواع مختلفی دارد:

1.     گوش دادن غیرفعال (Inactive listening)
2.     گوش دادن انعکاسی (Reflective Listening)
3.     گوش دادن فعال (Active Listening) 
4.     گوش دادن طنین‌انداز (Resonance Listening)

 یادگیری این مهارت از طریق تکنیک‌های مختلف انجام می‌شود که بهتر است درباره هر یک اطلاعاتی کسب کنید و برخی از آنها را با تمرین به دایره مهارت‌های خود بیفزایید.

گوش‌دادن به دیگران باعث موارد زیر می‌شود: 

• ایجاد روابط باز
• تشویق دیگران به ابراز افکار و نگرانی‌هایشان
• ایجاد شفافیت در تیم

اسکرام‌مسترها می‌توانند اطمینان حاصل کنند که نظر همه افراد شنیده و محترم شمرده می‌شود.

۳. ایجاد حس همدلی و اعتماد در تیم

اعتماد از پایه‌ای‌ترین مفاهیم ارتباطات انسانی است. در بستر اعتماد, همدلی ایجاد می‌شود. اما یک تیم چگونه اعتمادسازی می‌کند؟

نوع اعتمادی که مشخصه یک تیم بزرگ است، مستلزم آن است که اعضای تیم خود را در برابر یکدیگر آسیب‌پذیر کنند. این آسیب‌پذیر کردن نیز به نوبه خود مستلزم آن است که اعضای تیم مطمئن باشند آسیب‌پذیری‌های مربوطه، علیه آنها استفاده نخواهد شد. 

آسیب‌پذیری‌ها شامل موارد زیر هستند:

•  ضعف‌ها
• کمبودهای مهارتی
• اشتباهات
• نیاز به کمک (در صورت تشخیص شخصی)

برای ایجاد اعتماد، تیم باید روی تجربیات مشترک و درک عمیق نقاط قوت و ضعف منحصربه‌فرد هر یک از اعضای خود سرمایه‌گذاری کند.

۴. مدیریت تغییر

به‌عنوان یک اسکرام‌مستر، در گذر زمان تغییرات زیادی را تجربه می‌کنید. تیم‌ها و ترکیب افراد در تیم‌ها، محصولات، مشتریان، فرایندهای توسعه محصول و احوالات اجتماعی مداوم در حال تغییر هستند.

یک تیم توسعه ممکن است طی زمان، تمامی این تغییرات را تجربه کند. افراد معمولا در مواجهه با تغییرات، واکنش‌های متفاوتی را بروز می‌دهند. توانایی اسکرام‌مستر در گذار از تغییرات به بهبود شرایط تیمی کمک می‌کند. 

پس به‌عنوان یک اسکرام‌مستر، با مدل‌های مدیریت تغییر آشنا باشید. تفاوت و کاربردهای هر مدل را شناسایی کنید تا بتوانید در موقعیت‌های مختلف بهترین مدل را انتخاب کنید. بعضی از مدل‌های مدیریت تغییر:

•     Kubler-Ross
•     Lewin
•     The McKinsey 7-S model
•     Kotter

۵. شناسایی موانع در توسعه محصول و کمک به رفع آنها

برای شناسایی موانع و حل آنها، با مالک محصول، توسعه‌دهندگان، مدیریت و ذی‌نفعان همکاری نزدیک داشته باشید و اطمینان حاصل کنید که تیم شما، منابع و پشتیبانی لازم را برای ارائه ارزش مداوم در اختیار دارد.

۶. کوچینگ، منتورینگ و تسهیل‌گری تیم توسعه

• به افراد تیم کمک کنید تا اصول و شیوه‌های اسکرام را درک کنند و به‌کار گیرند. برای رشد حرفه‌ای، آن‌ها را تشویق کنید و هر زمان که نیاز بود راهنمایی کنید. (منتورینگ)
• مطمئن شوید که رویدادهای اسکرام به هدف خود می‌رسند. لازم نیست خودتان همه آنها را تسهیل کنید.این تسهیل‌گری ممکن است در ابتدا مفید باشد، اما سعی کنید به گلوگاه تبدیل نشوید. در عوض، به اعضای تیم آموزش دهید که چگونه از رویدادها بیشترین بهره را ببرند.(منتورینگ)
• برای تقویت تسهیل‌گری, به ابزار Liberating Structures مجهز باشید و بدانید که از هر کدام در چه موقعیت‌هایی استفاده می‌شود. روش‌های مختلف کوچینگ را امتحان و با این ایجاد تنوع، جلسات کوچینگ خوشایندی را تجربه کنید. (کوچینگ)

۷. آشنایی با تحلیل‌های آماری

توانایی اسکرام‌مستر در ایجاد گزارش‌های تحلیلی مبتنی‌بر دیتا، به شفافیت روند پیشرفت پروژه کمک بزرگی می‌کند. ابزارهای مختلف و مدل‌های متنوعی برای گزارش‌گیری وجود دارد که هر کدام کاربردهای خاص خودشان را دارند. آشنایی با این ابزارها به پیشرف فنی فرد کمک بزرگی می‌کند. ابزارهایی مانند جیرا که در داتین به کرات از آن استفاده می‌شود، نسب به ابزارهای دیگر مانند PowerBI و Excel، پلاگین‌های مختلفی جهت گزارش‌گیری دارد.

مواردی مثل:

• EazyBI
• Structure
• Dashboards Burndown Charts
• Gant Chart
• BurnUp Chart
• Velocity
• Cumulative Flow Diagram

۸. تسلط به کسب‌وکار تیم توسعه

تسلط و آشنایی به کسب‌وکار تیمی که در آن فعالیت می‌کنید کمک شایانی به تیم توسعه محصول خواهد داشت. مثلا می‌توانید در ایجاد استوری‌ها و شکست تسک‌ها به مالک محصول و تیم توسعه کمک کنید و فعالانه پیشرفت پروژه را دنبال کنید.

 ۹. تسلط کامل به فرآیندهای توسعه نرم‌افزار و آشنایی با تکنولوژی تیم توسعه

در هر تیم توسعه ممکن است از فرایندها و تکنولوژی‌های متفاوتی در توسعه محصول استفاده شود. آشنا بودن با تکنولوژی‌ها و جایگاهشان در فرایند توسعه نرم‌افزار، دید بهتری از روند پیشرفت پروژه به شما خواهد داد و همینطور باعث می‌شود که شما بتوانید در جلسات کوچینگ مسیر پیشرفت شغلی نیروهای جونیور را بهتر هدایت کنید. به‌ این‌ ترتیب:

•  می‌توانید در جلسات کوچینگ به افراد کم‌تجربه بهتر کمک کنید. 
• می‌توانید برای مثال تعاریفی مانند «کار انجام‌شده» و «کار قابل انجام» را دقیق‌تر به تیم توسعه معرفی کنید.

۱۰. واگذاری تمامی مسئولیت‌ها

اسکرام‌مسترها بعد از مدتی همراهی در تیم‌, زمانی‌که اطمینان حاصل می‌کنند تمامی فرایند‌های توسعه محصول به‌درستی درک شده، افراد به فهم درستی از انجام کارها رسیده‌اند و تعاملات بین افراد اثربخش است, آن تیم را ترک می‌کنند و این سفر درونی را در جای جدیدی آغاز می‌کنند.

برای پیشرفت در یک مسیر شغلی راه‌های بسیاری وجود دارد. یکی از پرکاربردترین مواردی که به روند رشد در یک مسیر شغلی کمک بزرگی می‌کند، مطالعه تجربه و نکات آموزنده سایر افراد در آن مسیر شغلی است که باعث می‌شود بسیاری از مواردی که آنها طی سال‌ها تجربه به دست آورده‌اند را به‌صورت یکجا در اختیار داشته باشید. داتین با بازنشر تجربه همکاران خود در حوزه‌های مختلف، منبع خوبی برای دسترسی به نکات کلیدی مسیرهای شغلی گوناگون در حوزه آی‌تی است.