یک وجه مهم در شناسایی روندهای تاثیرگذار سال آینده متعلق به امکان رشد روندهایی است که در سالیان اخیر نمایان شده و هنوز با جایگاه واقعی فاصله معناداری دارند. به‌عنوان نمونه، حوزه بانکداری دیجیتالی که سال‌هاست در انواع همایش‌ها، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها مطرح می‌شود.

هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین (ML) تقریبا به‌طور کامل در تمام زمینه‌ها نفوذ کرده‌اند، از فرایندهای پشت ‌صحنه (back-end) گرفته تا نقش‌های سازمانی فعال در حوزه‌ تعامل مستقیم با مشتریان (forward-facing front-end). در سال 2019، استفاده از هوش مصنوعی تنها در بخش فناوری مالی به ارزش تخمینی 6.67 میلیارد دلار رسید و انتظار می‌رود ظرف مدت تنها پنج‌سال این رقم به بیش از 22.6 میلیارد دلار برسد.

به‌تازگی محبوبیت فین‌تک به‌طرز چشمگیری افزایش یافته است، به‌طوری که ۹۶ درصد از مصرف‌کنندگان جهان اعلام می‌کنند که حداقل با یک سرویس فین‌تک آشنایی دارند. صنعت فین‌تک فرصت‌های بی‌پایانی را فراهم می‌کند چون در شرایطی که فناوری به‌صورت دائم، در حال تکامل است نوآوری به موفقیت منتهی می‌شود.

یکی از جنبه‌های مهم تاثیر فناوری اطلاعات، حوزه خدمات مالی یا صنعت خدمات مالی بوده است. حوزه خدمات مالی مطابق تعریف OECD مالی مجموعه‌ای از موسسات، ابزارها و چارچوب نظارتی است که امکان انجام معاملات از طریق ایجاد و تسویه بدهی یا اعطای اعتبار را فراهم می‌کند.

هر دستگاه متصل به اینترنت بخشی از اینترنت اشیا (IOT) محسوب می‌شود. اینترنت اشیا یکی از مهم‌ترین اجزای انقلاب صنعتی چهارم به حساب می‌آید. مشخص است که این انقلاب بر صنعت پرداخت نیز تاثیرات فراوان و مهمی خواهد گذاشت. در این مقاله قصد داریم تا در مورد تاثیرات اینترنت اشیا بر صنعت پرداخت و فناوری‌های مالی صحبت کنیم.

بیمه خرد برای ارائه مقرون‌به‌صرفه خدمات بیمه‌ای طراحی شده و بیمه سنتی را به قسمت‌ها و بخش‌های کوچک‌تر و دسترس‌پذیرتر تقسیم می‌کند. بیمه خرد به کسانی که توانایی پرداخت حق بیمه سنتی را ندارند، خدمات بیمه‌ای مشخص با شرایط خاص ارائه می‌دهد. بیمه خرد این امکان را به مشتریان می دهد تا فقط هزینه خدمات مورد نیاز را بپردازند.

فراگیری مالی دیجیتال شامل به‌کارگیری ابزارهای دیجیتالی با صرفه‌جویی در هزینه برای دستیابی به جمعیت‌هایی است که درحال حاضر از نظر مالی محروم شده‌اند. به این ترتیب، آنها به طیف وسیعی از خدمات مالی رسمی متناسب با نیازهای آنها که به‌طور مسئولانه با هزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای مشتریان و ارائه‌دهندگان ارائه می‌شود، دسترسی پیدا می‌کنند.

بانکداری اجتماعی رویکردی متفاوت برای بانکداری و منفعت ناشی از عملیات بانکداری اراِئه می‌کند. طبق این تعریف، مسئولیت اصلی بانک‌ها افزایش تعامل و شراکت در توسعه‌ جامعه و موفقیت در حفظ محیط زیست در امروز و آینده است. بنابراین بانک‌های اجتماعی بر منافع مشترک و همگانی جامعه متمرکز می‌شوند و در فعالیت آنها خود پول و سود مالی صرفا هدف نهایی نیست.

بیمه یکی از پنج خدمت پایه در فراگیری مالی است. خدمات بیمه در سطوح مختلف باعث می‌شود تا افراد و کسب‌وکارها درصورت مواجهه با اتفاقات، خطرات و حوادث احتمالی فردی و جمعی در آینده مانند سیل، زلزله، بیماری و فوت، تصادف و...، میزان ضرر را به حداقل برسانند.

دولت‌ها سعی می‌کنند با استفاده از سیاست‌های فراگیری مالی (Financial Inclusion) دسترسی تمامی اقشار جامعه را به خدمات مالی فراهم کنند؛ چراکه بی‌شک دسترسی صاحبان قدرت (از جنس سیاسی و اقتصادی) به‌صورت معمول به ابزارهای مالی فراهم است.

توسعه اقتصادی که زمینه‌ساز رشد اقتصادی و اطمینان از آینده اقتصادی است، با افزایش مداوم رفاه و کیفیت زندگی همراه است که به واسطه‎ نوآوری، هزینه‎‌‌های معاملاتی پایین‌‎تر، کاربرد قابلیت‌‎های لازم جهت تولید و توزیع مسئولانه کالاها و خدمات محقق می‌‎شود.

صنعت بانکداری در طول سال ها دستخوش تغییرات گسترده‌ای شده است. نئوبانک‌ها به‌سرعت در حال تبدیل‌شدن به چهره جدید بانکداری دیجیتال هستند و مشتریان به‌سرعت، برای مشارکت، کار و انجام امور (از جمله بانکداری) به فضای آنلاین روی می‌آورند.

امروزه در عصری زندگی می‌کنیم که شفافیت، الزام توسعه اجتماعی و اقتصادی است و جلب مشارکت شرکا و ذی‌نفعان بدون وجود زیرساخت‌های مرتبط، کار دشواری است. از سوی دیگر با توسعه فناوری اطلاعات، شاهد توسعه روزافزون خدمات آنلاین در صنایع و حوزه‌های مختلف هستیم. بنابراین بررسی رخداد تخلف و تقلب در بسترهای آی‌تی لازمه ارائه خدمات مطمئن و همراهی بیشتر با مشتریان است.

فناپ» به عنوان هلدینگ فناوری اطلاعات و ارتباطات گروه مالی پاسارگاد زیرمجموعه‌های متعددی دارد که بزرگترین آن، شرکت نرم‌افزاری داتیس آرین قشم یا همان داتین است؛ شرکتی که توانسته در طول فعالیت خود مسئولیت‌های مختلفی را در بانک‌ها، بیمه‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های گوناگون به ثمر برساند و به طور مستقل نیز فعالیت‌های بزرگی در حوزه مالی برای توسعه فراگیری مالی کشور انجام دهد.

دسترسی به خدمات مالی با هدف ازبین‌بردن فقر در کشورها و در سطوح بالاتر، ازبین‌بردن فقر مطلق در جهان است و به همین دلیل، بزرگترین و اصلی‌ترین هدف موسسات و بنگاه‌های مالی در جهان، گسترش فراگیری مالی است.

فراگیری مالی یکی از بهترین استراتژی‌ها برای کاهش فقر و فاصله طبقاتی در جوامع است؛ زیرا افراد با توانمند شدن، از فقر خارج می‌شوند. بانک جهانی از سال ۲۰۱۴، تصمیم به اجرای برنامه‌های فراگیری مالی و توسعه آن در کشورهای مختلف گرفت.

در حوزه فراگیری مالی، منظور از خدمات مالی ضروری، امکان افتتاح حساب یا هر موجودیت مالی دیگر مبتنی بر پول رایج (کیف پول دیجیتال، کارت و...) است که به فرد امکان بدهد حداقل از پنج سرویس پایه‌ای شامل پرداخت، پس‌انداز، اعتبار، انتقال ارزی و بیمه بهره‌مند شود.

در سال‌های اخیر، با پیشرفت نرم‌افزارها و سخت‌افزارها، سرعت رشد فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در حوزه مالی افزایش یافته است. برای بسیاری از شرکت‌های مالی، نیاز همکاری با شرکت‌های با تجربه‌ای که خدمات توسعه و راه‌اندازی سامانه‌های یادگیری ماشین و هوش مصنوعی را ارائه می‌دهند، ایجاد خواهد شد.

وب 3، اینترنت نسل سوم یا اینترنت غیرمتمرکز به‌ صورت خلاصه، تکامل‌یافته‌ترین نسل از اینترنت است که در آن همه‌ چیز به ‌صورت غیرمتمرکز و با کمک هوش مصنوعی و بلاکچین اداره می‌شود. در وب 3 برخلاف وب 2، این کاربران هستند که برای داده‌ها و اطلاعات خود تصمیم‌گیری می‌کنند. در این نسل از اینترنت، کاربران می‌توانند در ازای محتوایی که تولید می‌کنند، درآمد داشته باشند.

فناوری به ویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات در صد سال گذشته نه تنها زندگی زنان را متحول بلکه جوامع را «زنانه‌تر» کرده است، آن هم نه به دلیل حضور پررنگ‌تر زنان در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی، بلکه به دلیل شباهت‌های جالبی که بین ماهیت فناوری اطلاعات و آنچه ويژگی‌های زنانه گفته می‌شود، وجود دارد.

در سری یادداشت‌های قبلی، از موضوع «فراگیری مالی» صحبت کردیم. در آخرین یادداشت از این سری، به زمین جدیدی اشاره می‌کنیم که در پشت این دریچه قرار دارد و استعداد بسیار زیادی برای کاشت بذرهای فراگیری مالی دارد: «داده‌های غیرمالی».

«عدالت در دسترسی به خدمات مالی مورد نیاز برای تمامی افراد جامعه» عصاره آن وضعیتی است که با فراگیری مالی در پی تحقق آن هستیم. برای آنکه وضعیت مورداشاره پایدار و نهادینه باشد نیازمند مدل‌‌های کسب‌وکاری هستیم که منطق اقتصادی وضعیت فراگیری مالی را توجیه و تبیین کنند. در این یادداشت تلاش می‌شود رابطه میان نوآوری در مدل‌های کسب‌وکار در صنایع مالی و بانکی با «فناوری و داده» تبیین شود.

زیرساخت‌های مدرن فناوری اطلاعات چهره بخش بانکی را تغییر داده است. عوامل قابل توجهی که بانک را وادار به تکامل مداوم می‌کنند، رقابت بازار را نیز تشدید می‌کنند. همچنین افزایش جایگاه شرکت‌های فین‌تک در بازار و کاهش میل مشتریان به بانکداری سنتی، چالش‌ها را افزایش می‌دهد.

«فراگیری مالی» یکی از مباحث کلیدی صنعت مالی در سال‌های اخیر بوده است. منظور از فراگیری مالی، «در دسترس بودن و مقرون به‌صرفه‌ بودن استفاده‌ از محصولات و خدمات مالی برای تمام شهروندان و کسب‌وکارهای جامعه، بدون توجه به میزان ثروت، دارایی، درآمد، محل زندگی، کار و دیگر شاخص‌های محدود ‌کننده‌ دسترسی به محصولات و خدمات مالی» است.

از نخستین باری که مفهوم کارت اعتباری در دنیا استفاده شده قریب به 100 سال می‌گذرد. اما امروزه استفاده از اعتبار و کارت اعتباری به شرطی لازم در اقتصاد بدل شده و در چند دهه اخیر در دنیا، کارت اعتباری به روشی رایج و ساده برای اعطای اعتبار (به نوعی تسهیلات) توسط بانک‌ها به مشتریان تبدیل شده است.

بانکداری دیجیتال، دیجیتالی‌کردن هر سطحی از خدمات بانکداری از ابتدا تا انتهاست. این بدان معناست که بانک‌ها برای خودکارسازی عملیات پشتیبان مانند وظایف اداری و پردازش داده‌ها به هوش مصنوعی تکیه می‌کنند که به‌نوبه خود فشار واردشده بر کارمندان را برای انجام وظایف روزمره کاهش می‌دهد.

صنعت مدیریت ثروت به واسطه تغییرات جمعیتی، ظهور انبوه نسل جدیدی از سرمایه‌گذاران بالقوه، سناریوهای جهانی گذار‌ و مهم‌تر از همه دیجیتالی‌شدن لجام‌گسیخته، در میانه یک دگرگونی و تحول تاریخی و سرنوشت‌ساز قرار دارد. برای مدیران ثروتی که به‌دنبال رونق و شکوفایی در آینده‌ای نزدیک هستند، مدل مشورت‌محور و مراجع‌محور پشتوانه و ستون اصلی دیجیتالی‌شدن را شکل خواهد داد.

همان‌طور که تجربه بروز و ظهور فناوری‌های مالی توانسته الگو و مسیر ارائه خدمات بانکی را تغییر دهد و ضمن ایجاد تحولات بنیادین در این حوزه سهم خدمات غیرحضوری بانکی و مالی را به شکل قابل توجهی افزایش دهد، به نظر می‌رسد قطار صنعت بیمه نیز برای تغییر ناگزیر از حرکت بر ریل اینشورتک است.

 برخی بانک‌ها محصول آماده کربنکینگ را خریداری و بعضی دیگر خود این سامانه متمرکز را تولید می‌کنند. شرکت نرم‌افزاری داتین از جمله تولیدکنندگان کربنکینگ  در ایران است که می‌تواند خدمات مختلفی را در قالب کر خود به بانک‌ها ارائه دهد.

خودکارسازی خدمات بانکداری سنتی یا همان بانکداری دیجیتال، عنصر اصلی تعامل با مشتری و سودآوری بهتر است. به‌ عبارت ‌دیگر، بانکداری دیجیتال ترکیبی از بانکداری آنلاین و همراه است. بانکداری آنلاین به معنای دسترسی به خدمات بانکی از طریق وب‌سایت بانک است.

تحولاتی که در زمینه فناوری و صنعت نرم‌افزاری در دنیا و کشورمان رخ داده، بانک‌ها را به این سمت کشانده که به نیازهای مشتریان خود در کمترین زمان و هزینه ممکن پاسخ دهند. اتفاقی که کربنکینگ یا همان Centralized On Real Time Exchange به تسهیل آن کمک کرده است.

قدم نخست ‌بانکداری الکترونیک در دهه‌ ۱۹۶۰ با معرفی دستگاه‌های ATM وکارت‌های اعتباری برداشته شد. محصولاتی که در آن زمان تحولات عظیمی را در حوزه بانکداری ایجاد کردند. چراکه مشتریان برای اولین بار در تاریخ، می‌توانستند ۲۴ ساعته به پول‌های خود دسترسی داشته باشند و دیگر لازم نبود برای دریافت پول حتما به شعب بانک‌ها مراجعه کنند.

کربنکینگ، زیرمجموعه‌ها و شعب یک بانک را به یکدیگر متصل کرده و اطلاعات آنها را در یک واحد متمرکز ادغام می‌کند. این سیستم به مشتریان اجازه می‌دهد تا به حساب‌های بانکی خود دسترسی پیدا کنند و تراکنش‌های خود را در هر یک از شعب عضو، انجام دهند.