ناگهان چشم باز می‌کنید و می‌بینید که یک زبان برنامه‌نویسی یا یک تکنولوژی خاص، از تاریخ نامعلومی که درست به یاد ندارید، به یک ترند جهانی تبدیل شده است؛ به‌طوری که عده زیادی از افراد فعال در حوزه آی‌تی، به آن رو آورده‌اند و برای قوی شدن در آن کاری کردند.

دات‌نت هم از این قائله مستثنی نبود! ناگهان دیدیم که همه جا حرف از دات‌نت شد. تازه‌واردان دنیای IT به‌دنبال یادگیری آن رفتند، تبلیغات زیادی در زمینه برگزاری دوره‌های آموزشی دات‌نت دیده شد و افراد در شرکت‌های بزرگ و کوچک به دات‌نت رو آوردند. ولی این تکنولوژی گذرا نبود، بلکه در طول زمان پابرجا ماند و بسیاری از شرکت‌ها توسعه خود را از طریق دات‌نت دنبال کردند. حالا سوال این است که چرا دات‌نت در دنیای تکنولوژی و فناوری اطلاعات، مهم شد؟ 

جا نماندن از قطار پرسرعت برنامه‌نویسی

زمانی که یک برنامه‌نویس تازه‌کار یا یک علاقه‌مند به دنیای برنامه‌نویسی می‌خواهد مسیر خود را آغاز کند، یکی از ابتدایی‌ترین چالش‌های ذهنی او شناخت مباحث پرطرفداری مثل دات‌نت و تصمیم برای ورود یا عدم ورود به دنیای آن است. پس یکی از آزاردهنده‌ترین ویژگی‌های حوزه IT چه برای افراد تازه‌ورود و چه برای پیشکسوتان این حوزه، پراکندگی و تنوع ابزارها است؛ حتی گاهی این پراکندگی و گستردگی ابزارها سبب عدم رشد و ادامه مسیر توسط افراد تازه‌کار در این حوزه می‌شود. 

ویژگی بعدی حوزه IT، شناور بودن بازار کار آن از زبان‌های برنامه‌نویسی تا ابزارهای مختلف در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت است؛ این‌که هر از گاهی یک نوآوری یا ابزار جدید از یک گوشه بازار متولد می‌شود و توجه‌ها را به سمت خود معطوف می‌سازد.

شرکت‌ها و افراد برای جا نماندن از این قطار پرسرعت یا غرق نشدن در این دریای پرتلاطم نوآوری‌ها و تکنولوژی‌های تازه متولدشده، مجبور به پرداخت بهای سنگین و برخورداری از حواسی جمع برای از دست ندادن سیگنال‌ها هستند. این دو ویژگی دنیای برنامه‌نویسی یعنی تنوع ابزارها و تغییر جهت ناگهانی را می‌توان نقطه شروع خوبی برای ورود به بحث دات‌نت دانست.

آنچه در روند مهم شدن دات‌نت در حوزه IT تاثیر داشت

گروهی متشکل از کمپانی‌های بزرگ جهان مانند Google، Samsung، Microsoft و Red Hat از اعتباردهندگان دات‌نت هستند. این کمپانی‌ها با بازنشر ایده‌ها و نوع نگاه خود به دات‌نت در بازار فعلی، در حال تاثیر گذاشتن روی دات‌نت و جهت‌ دادن به آینده آن هستند. درواقع، ادامه حیات دات‌نت با تفکرات این کمپانی‌ها پیش می‌رود و جهت می‌گیرد. این موضوع، در پیدایش اطمینان خاطر در ذهن افرادی که قصد دارند به دنیای دات‌نت ورود کنند، تاثیرگذار است. 

از دیگر نقاط قابل بررسی درباره دات‌نت، مبحث Cross Platform، روند رشد و مسیر پیشرفت دات‌نت تا به امروز است. این‌که سال‌ها قبل، از دات‌نت فقط روی سیستم‌عامل‌های ویندوزی استفاده می‌شد و برای مثال اجرای آن روی لینوکس به قدری دشوار بود که ارزش بررسی و ورود را نداشت. اما امروز می‌توان دات‌نت را روی تمام سیستم‌عامل‌ها استفاده کرد. 

موضوع سومی که می‌توان برای شناخت بهتر دات‌نت به آن رجوع کرد، این است که دات‌نت در مقایسه با Node.js یا Java Servelt از جهت توانایی تعداد پردازش Transaction در ثانیه، رتبه یک را کسب می‌کند. این سه مورد از پررنگ‌ترین امتیازات دات‌نت است که تاثیر زیادی روی مهم شدن آن در دنیای IT داشته است. 

چه موارد دیگری باعث قدرت‌مند شدن دات‌نت شده است؟

• دات‌نت یک پلتفرم Open Source است که در حال حاضر ۱۰۰هزار Contribution روی دات‌نت انجام می‌شود.
• دات‌نت محصول کمپانی مایکروسافت است و از آن‌جایی که این کمپانی در مبحث Documentation شیوه‌های منحصربه‌خود را دارد، این تکنولوژی نیز یک پلتفرم با قابلیت ارائه داکیومنت محسوب می‌شود که امتیاز ویژه‌ای برای کاربران آن دارد. 
• از دیگر موارد تاثیرگذار بر قدرت دات‌نت، می‌توان به محبوبیت آن در بین توسعه‌دهندگان اشاره کرد. وقتی به مرور زمان شاهد رضایت‌مندی توسعه‌دهندگان دنیای IT در استفاده از یک ابزار خاص هستیم، ناخودآگاه به سمت استفاده از آن و قبولش به‌عنوان یک ابزار برتر در بازار، هدایت می‌شویم و این اتفاقی است که برای دات‌نت هم افتاده است. 

آنچه جهان IT درباره دات‌نت می‌گوید

شرکت‌های معتبری در سطح جهان از قابلیت‌های دات‌نت در بهبود عملکرد محصولات و خدمات خود و در نتیجه افزایش درآمدشان بهره‌مند شده‌اند. حتی برخی از آن‌ها درباره دات‌نت جملاتی بیان کردند که تاثیر مثبت این تکنولوژی را در کسب‌وکار آن‌ها نشان می‌دهد. در اینجا سعی کردم از بین صنایع مختلفی که در جهان وجود دارد، نقل‌قول‌هایی بیاورم که بتوانیم به یک دید همه‌جانبه از دات‌نت در سطح جهانی دست پیدا کنیم.

• جرج بیچ (George Beech)، مدیر سامانه Stack Overflow درباره تجربه استفاده از دات‌نت می‌گوید:

«تکنولوژی مایکروسافت کار را برای ما راحت کرد. ما به کمک آن در فرایند توسعه، ماه‌ها جلو افتادیم.»

• بو کایت (Bev Kite)، مدیر ارشد اطلاعات (CIO) آکادمی جوایز اسکار (Oscar.org) درباره تاثیر دات‌نت می‌گوید:

«هیچکس بهتر از مایکروسافت، دات‌نت و SQL را نمی‌شناسد. این‌ها از طریق تکنولوژی (Azure) مجموعه‌ای از سرویس‌های مدیریت شده و قدرتمند را برای مهاجرت از نرم‌افزارهای قدیمی به فضای ابری در اختیار ما گذاشته‌اند.»

• همچنین NBC Sports Next نیز از دات‌نت برای توسعه و بهینه‌سازی کدهای خود استفاده کرد:

مربیان، والدین و بازیکنان به پلتفرم NBC Sports Next اعتماد دارند و از آن برای مدیریت تیم‌ها، فهرست‌ها، تقویم بازی‌ها، RSVPها، آمار بازی‌ها و غیره استفاده می‌کنند. در ۲۰۲۲ تیم توسعه NBC Sports Next، این اپلیکیشن را با استفاده از دات‌نت MAUI بازنویسی کرد. استفاده از این تکنولوژی به تیم توسعه این امکان را داد که کدهای بازنویسی‌شده برای نسخه وب، موبایل و APIها را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به مرحله عرضه و بهره‌برداری برسانند.

• بازی Forza Horizon 5 نیز در توسعه زیرساخت خود از دات‌نت بهره برد:

این بازی که توسعه آن توسط Turn 10 Studios و Playground Games  و انتشار آن توسط Xbox Game Studio انجام شده است، با رونمایی از هر نسخه توانست محبوبیت بیشتری به‌دست آورد. 

از آن‌جایی که حجم نسخه‌های جدید ارائه‌شده از این سری بازی‌ها دائما در حال افزایش بود، نیاز به زیرساخت‌های قوی برای پشتیبانی داشت. تیم‌های توسعه این بازی، تصمیم گرفتند این چالش را با انتقال به سرویس Azure Kubernetes در دات‌نت برطرف سازند.

• توماس گاسلر (Thomas Gossler) معمار ارشد پلتفرم اکوسیستم دیجیتال Siemens Healthineers درباره دات‌نت می‌گوید:

«دات‌نت یک تکنولوژی بی‌نظیر است. با استفاده از آن، کاربران می‌توانند روی طیف عظیمی از دستگاه‌ها از نرم‌افزار ما استفاده کنند. به کمک دات‌نت هزینه‌های استفاده از فضاهای ابری برای ما به شدت کاهش یافته؛ چراکه دات‌نت این امکان را به ما می‌دهد که خواسته‌هایمان را به‌صورت مستقیم روی لینوکس پیاده‌سازی کنیم.»

• nopCommerce نیز از فواید دات‌نت بی‌بهره نمانده است:

این کمپانی بیش از ۶۰هزار فروشگاه E-Commerce را با استفاده از امکاناتی که ASP.NET در NET7. در اختیارش قرار داده است، ارائه می‌دهد. این پلتفرم اوپن سورس، بیشتر از ۱۵۰۰ پیشنهاد پلاگین، تم و پکیج زبان دارد.

• یوهان بریسینک (Johan Bryssnick)، مدیر ارشد محصول و برنامه AI/ML در  Swift (جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی) نیز می‌گوید:

«با استفاده از ماشین یادگیری Azure، می‌توانیم یک مدل را روی مجموعه‌ای از داده‌های توزیع‌شده آموزش دهیم. درواقع به جای آن‌که داده‌ها را به یک نقطه مرکزی بیاوریم، به‌صورت عکس عمل می‌کنیم. ما مدل را برای آموزش به کامپیوترهای لوکال مشترکین ارسال می‌کنیم و سپس نتایج آموزش را در یک مدل پایه ترکیب می‌کنیم.»

• چاندرا کالا ماچا (Chandra Kala Macha) افسر اطلاعات در بانک جهانی (World Bank) درباره دات‌نت می‌گوید:

«با استفاده از Azure Arc, ما همه‌چیز را در مرحله اجرا و عملیات روی SQL سرور، مدیریت می‌کنیم. این ابزار در بهره‌وری ما تحول عظیمی ایجاد کرده است. »

چندرا در توصیف دات‌نت از اصطلاح Single Pane of Glass استفاده کرده است. این اصطلاح در فناوری اطلاعات به معنای آن است که داده‌ها را در چندین منبع مختلف، یکپارچه ساخته و همه آن‌ها را در یک نمایش واحد ارائه می‌دهیم. 

پس از مطالعه این گفته‌ها و شنیده‌ها از افراد و سازمان‌های مشهور جهانی، می‌بینیم آنچه که جهان درباره دات‌نت می‌گوید نیز به اهمیت دات‌نت افزوده است.

چرا دات‌نت در تیم راهکارهای سازمانی داتین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؟

داتین با حمایت و همراهی دوره‌های آموزشی و از طریق مدرسه داتین، علاوه‌بر آموزش و افزایش آگاهی افراد نسبت به جذب سرمایه‌های انسانی مستعد نیز اقداماتی را انجام می‌دهد. بنابراین بدیهی است که داتین همراه با فضای فکری دنیای IT، از دات‌نت استقبال کند و حتی در زمینه آموزش آن اقداماتی انجام دهد. اما جدا از بحث آموزش و جذب سرمایه‌های انسانی، به لحاظ فنی نیز یک فریم‌ورک در واحد راهکارهای سازمانی داتین شکل گرفته‌ که مبتنی‌بر بستر دات‌نت است. برخی از همکاران این واحد در داتین آن را با نام Low Code Platform نیز خطاب می‌کنند. اما به‌طور کلی، نام این فریم‌ورک در واحد راهکارهای سازمانی داتین، فریم‌ورک بیگ‌بنگ است. هدف داتین از به‌‌کارگیری این فریم‌ورک ایجاد یکپارچگی در تولید اپلیکیشن‌های حوزه راهکارهای سازمانی و افزایش سرعت توسعه است. 

در نتیجه، افرادی که در تیم‌های مختلف در حال نوشتن برنامه‌هایی مثل سامانه‌های مالی، سامانه‌های منابع‌انسانی، سامانه تدارکات و پشتیبانی، زنجیره تامین و دیگر سامانه‌های داتین هستند، می‌توانند نتیجه مطلوبی را از این فریم‌ورک دریافت کنند. 

پس استفاده از دات‌نت برای داتین اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا:

• تیم‌های مختلف با استفاده از آن به یک شرایط پایدار دست یافته‌اند. 
• دات‌نت توانایی پاسخ‌دهی همه‌جانبه به نیازهای IT داتین را دارد و باعث رضایت همه توسعه‌دهندگان تیم‌مان شده‌است.

نگاه برنامه‌نویسان نسل Z به دات‌نت 

در میان افرادی که با منتورهای مدرسه داتین در تعامل هستند، گاهی افرادی حضور دارند که قبلا دوره‌های پایتون، جاوا و سایر زبان‌های برنامه‌نویسی را خارج از فضای داتین سپری کرده‌اند. زمانی که این افراد در مدرسه داتین با دات‌نت آشنا می‌شوند، بازخورد مثبتی نسبت به آن دارند و در مقایسه‌های ذهنی خود این نتیجه را عنوان می‌کنند که استفاده از دات‌نت برای آن‌ها بیش از ابزارهای دیگری که با آن تعامل داشته‌اند لذت‌بخش و مطلوب است.

دلیل این اتفاق را می‌توان علاوه‌بر مواردی که پیش‌تر به آن اشاره شد، Developer Friendly بودن فضای کدنویسی و راحتی درک دات‌نت نسبت به تجربه‌های قبلی این افراد دانست. سرعت توسعه و امکان مقیاس‌پذیری پروژه‌هایی که در دات‌نت به آن‌ها پرداخته می‌شود، همگی از امتیازاتی است که در وهله اول در ذهن دانش‌آموختگان نسل Z شکل می‌گیرد.

بدون استفاده از دات‌نت، با چه چالش‌ها و سختی‌هایی مواجه بودیم؟

ما نمی‌توانیم در مبحث نرم‌افزار، بگوییم A درست است یا B؛ یعنی مقایسه‌ای به این صورت وجود ندارد که بگوید یک ابزار امکان انجام یک کار خاص را دارد یا ندارد. هر ابزاری را می‌توان در جهت رسیدن به هدف خاصی به‌کار گرفت. موضوع، سرعت و سهولت رسیدن به آن هدف خاص است.

مواردی که بدون حضور دات‌نت کار ما را تحت تاثیر قرار می‌داد یا باعث اجرای آن به شیوه‌ای دیگر می‌شد، سرعت مقیاس‌پذیری، توسعه نرم‌افزار و نحوه چینش تیم‌ها و انتخاب همکاران فعلی است. 

زمانی که یک موضوعی مثل دات‌نت مورد قبول افراد زیادی باشد، تنوع جذب سرمایه انسانی برای آن موضوع نیز زیاد می‌شود و در نتیجه، ما می‌توانیم تیمی از افراد جدید با توانایی‌هایی در سطوح معماری و در حوزه برنامه‌نویسی تشکیل دهیم.

برای مثال، ما در حال حاضر در تیم‌مان افرادی را داریم که به‌واسطه مدرسه داتین فعالیت‌شان را آغاز کرده‌اند. برخی از این افراد، پیش از ورود به مدرسه داتین در شرکت‌های دیگری برنامه‌نویسی را با زبان‌های دیگری مثل COBOL انجام می‌دادند. اگر آن‌ها وارد مدرسه داتین نمی‌شدند به احتمال زیاد هنوز هم در همان شرکت‌ها در حال استفاده از زبان برنامه‌نویسی COBOL بودند و اتفاقا درآمد خوبی هم داشتند، اما این قضیه مانا نیست؛ یعنی اگر شما امروز در لینکدین آگهی جذب متخصصین COBOL را درج کنید، به احتمال زیاد افراد بسیار کمی در ایران هستند که بتوانند پروژه شما را قبول کنند! شاید تعداد آن‌ها به انگشتان یک دست هم نرسد. 

پس چرا اصلا این زبان برنامه‌نویسی هنوز وجود دارد؟ چون ممکن است یک بانک برای آنکه زمان یا هزینه‌ای را به تعویض یک پروژه قدیمی که با COBOL نوشته شده است اختصاص ندهد، حاضر به جذب و نگهداری افرادی باشد که به COBOL مسلط هستند. اما زمانی می‌رسد که ممکن است آن پروژه را به زبان برنامه‌نویسی جدیدتری تغییر دهد و در این صورت آن فرد باید در بین تعداد پروژه‌های بسیار کم COBOL به دنبال منبع درآمد دیگری باشد. 

بهترین مسیر برای ورود به دات‌نت چیست؟

من تاکنون با دو دسته از افراد در زمینه یادگیری دات‌نت سروکار داشتم:

۱. افرادی که زمینه برنامه‌نویسی دارند و پیش‌تر دوره‌های دیگری را نیز شرکت کرده‌اند یا حتی پروژه‌هایی را برای شرکت‌های مختلف انجام داده‌اند.

۲. افرادی که هیچ زمینه برنامه‌نویسی ندارند و اولین برخوردشان با دنیای برنامه‌نوسی به واسطه مدرسه داتین رقم خورده است. 

از جنبه‌هایی مسیر یادگیری دات‌نت برای دسته دوم هموارتر است. البته این به معنی سخت‌تر بودن راه برای دسته اول نیست ولی موضوع، بکر بودن فضای ذهن این افراد برای یادگیری بهتر، سریع‌تر و انتقال راحت‌تر مفاهیم است. پاسخی که به این سوال می‌دهم یک پاسخ کلی است که می‌توانید از آن در همه زمینه‌های یادگیری استفاده کنید و دات‌نت نیز به‌عنوان یک حوزه آموزشی از این قائله مستثنی نیست. 

در تجربیاتی که از مدرسه داتین داریم، همیشه به شرکت‌کننده‌ها می‌گوییم که اگر شما به‌عنوان یک توسعه‌دهنده نرم‌افزار وارد این فضا شدید اول حوزه مورد علاقه خود را انتخاب کنید. این شیوه به شما کمک می‌کند تا بین مباحث مختلف آموزشی و تنوع داده دنیای آی‌تی گم نشوید. مثلا بگویید بحث Data Science را دوست دارید یا به دنیای وب علاقه‌مندید یا تمایل دارید ماشین لرنینگ یاد بگیرید. سپس ببینید کدام مسیر برای پیشرفت شما در این حوزه انتخابی کارآمدتر است. 

مسیر را طوری تنظیم کنید که از توسعه‌دهنده نرم‌افزار به سمت معماری و طراحی نرم‌افزار حرکت کنید. ممکن است شما چشم‌اندازی داشته باشید ولی مسیری برای رسیدن به آن چشم‌انداز نداشته باشید. در نظر داشته باشید که مسیر لزوما به معنی شناخت ابزارها نیست؛ مسیر یعنی در حوزه‌ای که به آن ورود کرده‌اید:

• چه‌طور برای خود جایگاه بسازید؟
• چه‌طور تاثیرگذار باشید؟
• چه‌طور توانایی حل مسئله داشته باشید؟
• چه میزان مشکل (problem) دیده‌اید؟
• چه قدر صورت مسئله حل کرده‌اید؟

زمانی که در طول مسیر این سوال‌ها را از خود بپرسید و همواره حواس خود را متوجه مسیرهایی کنید که شما را سریع‌تر و عمیق‌تر به چشم‌اندازتان نزدیک می‌کند، از گم شدن  میان ترندهای دنیای IT در امان می‌مانید. به این ترتیب اگر دات‌نت یا هر مبحث دیگری را برای یادگیری انتخاب کرده‌اید، به مسیری که به شما در عمیق‌شدن کمک می‌کند پایبند خواهید ماند.