می‌توان گفت تحولات سریعی که در صنعت بانکداری در طول پنج سال گذشته رقم خورده، در کمتر صنعتی مشاهده شده است. شرکت‌های فین‌تک یکی از بازیگران اصلی این تحول هستند و اقدامات بزرگی در این راستا انجام داده‌اند.
بانکداری دیجیتال، دیجیتالی‌کردن هر سطحی از خدمات بانکداری از ابتدا تا انتهاست. این بدان معناست که بانک‌ها برای خودکارسازی عملیات پشتیبان مانند وظایف اداری و پردازش داده‌ها به هوش مصنوعی تکیه می‌کنند که به‌نوبه خود فشار واردشده بر کارمندان را برای انجام وظایف روزمره کاهش می‌دهد. از سوی دیگر با توانایی ارائه خدمات آنلاین از یک حساب بانکی در عرض چند دقیقه، بانکهای دیجیتال صددرصد آمادگی خود را برای همه‌گیری اعلام می‌کنند و به‌راحتی می‌توان فهمید که چرا بانکهای دیجیتال، آینده بانکداری هستند.
در دو سال اخیر با وجود اینکه بازبودن شعبه‌های فیزیکی برای بعضی مشاغل ضروری بودند و در بیشتر مکان‌ها هم شعبات فیزیکی فعال بودند، اما افراد کمی به آنها مراجعه می‌کردند. در عوض، تعداد زیادی از مردم تصمیم گرفتند یک حساب بانکی آنلاین باز کنند؛ چراکه در طول یک بیماری همه‌گیر، بهجای حضور در شعبه و انتظار در صف خدمات بانکی، به‌راحتی می‌توانستند کارهای بانکی خود را انجام دهند.
حالا سوال اینجاست آیا بانکهای دیجیتال، آینده بانکداری هستند؟
استارت‌آپ‌ها و بانک‌ها موافق هستند که بانکداری دیجیتال آنلاین، آینده بانکداری هستند، زیرا به‌سختی می‌توانید بانکی را پیدا کنید که اپلیکیشنی راه‌اندازی نکرده، در این مسیر گام برنداشته و از اهداف آینده بانکی خود یاد نکند.
بانک دیجیتال چیست؟
بیایید با اصول اولیه شروع کنیم. بانک های دیجیتال مترادف‌های متعددی دارند:
- نئوبانک‌ها
- بانکهای چالش‌برانگیز
- بانکهای آنلاین
- بانکهای مجازی
- بانکهای موبایل
همه این اصطلاحات بهجای هم استفاده می‌شوند. اما آنها دقیقا چه هستند؟ تمام این اصطلاحات در واقع نماد شرکت‌های فناوری مالی یا به اختصار فین‌تک هستند. این شرکت‌ها در بیشتر موارد مجوز بانکی ندارند، بنابراین باید از یک بانک شریک برای ارائه تمام خدمات پیش رو مانند حساب‌های چک، پس‌انداز و کارت‌های بدهی یا اعتباری استفاده کنند.
در اغلب موارد، بانکهای دیجیتال فقط خدمات مالی ضروری را ارائه می‌دهند. به‌عنوان مثال از ارائه وام مسکن چشم‌پوشی می‌کنند و به سراغ این نوع سرویس‌ها نمی‌روند. با توجه به ماهیت این بانک‌ها، باید بین بانکهای دیجیتال، حساب‌های آنلاین یا اپلیکیشن‌های موبایلی که شرکت‌های سنتی راه‌اندازی کرده‌اند تفاوت‌هایی قائل شد. بانکهای دیجیتال ذاتاً بدون شعبه هستند، هزاران کارمند ندارند و همه سرویس‌ها فقط با اینترنت انجام می‌شود.
حال که با مفهوم بانک دیجیتال آشنا شدیم به دلایلی که بانکهای دیجیتال، آینده بانکداری هستند می‌پردازیم:
همه‌گیری
کووید، بیماری همه‌گیر و قرنطینه، اینها اصطلاحاتی هستند که همه ما با آنها آشنا هستیم. هنگامی که قرنطینه‌ها در مقیاس جهانی شروع شد، بسیاری از صنایع غافل‌گیر شدند. بسیار مهم بود که بهجای چند سال وقت‌گذاشتن، در عرض چند هفته، سازگاری با این شرایط به وجود آید. حتی آنهایی که مردد هم بودند، ناگزیر به انتخاب خدمات آنلاین شدند تا از عرصه خارج نشوند و در چرخه حیات صنعت باقی بمانند.
ازآنجاکه بانکهای سنتی چند سال پیش صنعت بانکداری را متحول کرده بودند، بااین‌حال، تعداد کاربران هنوز به سطوح رضایت‌بخشی نرسیده بود و هنوز فضای زیادی برای رشد وجود داشت. وقتی همه‌گیری شیوع پیدا کرد، برخی از مردم، یا اجازه خروج از منزل نداشتند یا خودشان نمی‌خواستند که بیرون بیایند. هیچ‌کس نمی‌خواست در صف بایستد، در محاصره مردم باشد، حتی اگر اقدامات فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت می‌شد. در این اوضاع، بازکردن یک حساب بانکی دیجیتال به‌صورت آنلاین به‌طور معمول، بسیار ساده‌تر از روش‌های سنتی بود.
باید یادآور شد بانکهای سنتی نیز اپلیکیشن موبایل‌بانک خود را دارند. اما بااین‌حال، برخی از آنها به‌طرز وحشتناکی درهم‌تنیده، درگیر ساختار سنتی و فاقد بسیاری از ویژگی‌هایی که نئوبانک‌ها به‌راحتی ارائه می‌دهند هستند و اصلاً برای جمعیت جوان‌تر طراحی نشده‌اند.
برای جمع‌بندی، همه‌گیری باعث شد مردم، بسیار سریع‌تر و در تعداد قابل توجه‌تری نسبت به معمول، حساب آنلاین باز کرده، از بانکهای دیجیتال استفاده و نقش آنها را به‌عنوان آینده بانکداری مستحکم کنند.
سهولت در استفاده
احتمالاً بزرگترین دلیلی که شما برای یک حساب بانکی دیجیتال ثبت نام می‌کنید سهولت استفاده است. دانلود برنامه و درخواست حساب کاربری در عرض چند دقیقه بسیار آسان است. زمان‌های تأیید سریع این امکان را برای شما فراهم می‌کند تا سریع بانکداری را شروع کنید.
بانکهای دیجیتال به شما این امکان را می‌دهند که با استفاده از ایمیل یا شماره تلفن و امکان پرداخت آنلاین صورت‌حساب‌ها و حتی تقسیم صورت‌حساب‌ها، به‌طور یکپارچه برای دوستان و خانواده پول ارسال کنید. موضوع دیگر اینکه اگر درمورد بانکداری آنلاین، یک ویژگی بارز وجود داشته باشد، بدون شک بودجه‌بندی است. این ویژگی حیاتی در اکثر بانکهای دیجیتال، همان‌طور که باید در دسترس است. خیلی خوب است که به‌راحتی ببینید پول شما به کجا می‌رود و در کدام دسته بیشتر هزینه می‌کنید.
منظور این است که اگر تصویر کاملی از عادات خرج‌کردن خود نداشته باشید، از طریق این نوع بانکداری خواهید دانست چگونه باید هزینه‌های خود را محدود کنید. گاهی اوقات، بهترین انگیزه این است که مقادیری که از جیب شما بیرون می‌آیند و خرج می‌شوند، را ببینید.
با قابلیت تعیین محدودیت در دسته‌بندی هزینه‌ها و امکان روشن‌کردن ویژگی‌های ذخیره خودکار، صرفه‌جویی در هزینه برای چیزهایی که واقعاً مهم هستند بسیار آسان‌تر است.
هزینه‌ها
اکنون به بخش سرگرم‌کننده می‌رسیم؛ هزینه‌ها. اینجاست که بانکهای دیجیتال و بانکهای سنتی بیشترین تفاوت را دارند. درحالی‌که بانکهای سنتی سعی می‌کنند با دریافت هزینه‌های فراوان، به شما سرویس و خدمات بدهند، از طرف دیگر، بانکهای دیجیتال اغلب حتی کارمزدی برای عملیات بانکی روزمره ندارند. مثل صدور کارت یا صدور رمز مجدد.
حال سوال این است چگونه بانکهای دیجیتال پول درمی‌آورند؟ اکثر آنها بیشترین سهم را از کارمزدهای مبادله‌ای به‌دست می‌آورند. همان روشی که هر دو بانک سنتی و آنلاین از این طریق درآمد کسب می‌کنند.
هزینه‌های سربار
قبلاً اشاره شد که بانکهای دیجیتال شعبه ندارند؛ یعنی مکان‌های فیزیکی که می‌توانید در آن وارد شوید و با کارمند بانک یا مشاور درمورد پول و حساب بانکی خود صحبت کنید. در عوض، همه کارها باید از طریق یک برنامه تلفن همراه یا گاهی اوقات یک مرورگر دسکتاپ انجام شود. اگر با حساب بانکی، برنامه تلفن همراه، حتی کلاهبرداری یا هک مشکلی به‌وجود آید، باید از چت، تلفن، ایمیل یا بخش پرسش‌های متداول برای حل آن استفاده کنید. اگر چیزی فوری است و کسی گوشی را از طرف دیگر برنمی‌دارد، راهی برای رفتن به شعبه و صحبت حضوری با کسی وجود ندارد.
بنابراین، این یک جنبه بد است. جنبه خوب این است که بانکهای دیجیتال هیچ هزینه‌ای ندارند زیرا شعبه‌ها و پرسنل زیادی ندارند. اینها پس‌انداز قابل توجهی هستند که می‌توانند به مصرف‌کننده منتقل شوند.
به‌زودی، احتمال این است که بزرگترین بانک‌ها نیز اکثر شعبه‌های خود را تعطیل و تمام فعالیت‌های خود را به‌صورت آنلاین منتقل کنند.
فناوری
ازآنجایی‌که فناوری سال‌به‌سال به جلو می‌رود و تعداد افرادی که بعد از رایج‌شدن اینترنت به دنیا آمدند، در حال افزایش است، جوانان انتظار دارند که بتوانند بیشتر کارها را به‌صورت آنلاین یا از طریق یک برنامه انجام دهند. خرید، دوست‌یابی و حتی جلسات دادگاه هم اکنون به‌صورت آنلاین انجام می‌شود. پس چرا بانک آنلاین نباشد؟ به همین دلیل است که بانکهای دیجیتال آینده بانکداری هستند.
پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آتی، شعبه‌های کمتر و کمتری از بانکهای سنتی وجود خواهد داشت زیرا تقاضا کمتر می‌شود. با کم‌شدن هزینه‌های سربار، آیا بانکهای بزرگ در نهایت خدمات با کارمزد کم یا بدون کارمزد ارائه می‌کنند؟ چیزی که بانکهای فقط دیجیتال قبلاً ارائه می‌دادند. پاسخ احتمالا منفی است، آنها بیش از حد در مسیر خود قرار گرفته‌اند و نمی‌توانند چرخش کنند.
اگر بانکهای سنتی سازگار با فناوری نشوند، نسل Z و ژن Alpha (تقریباً بین سال‌های 1995 تا 2010 متولد شده‌اند) منحصراً با بانکهای دیجیتالی تعامل خواهند داشت.
ازآنجاکه بانک‌ها بالغ‌تر می‌شوند و محصولات و خدمات مالی فراوانی ارائه می‌کنند، به‌زودی، ده‌ها بانک دیجیتال وجود خواهند داشت که تقریباً همان چیزهایی را ارائه می‌دهند که بانکهای سنتی و اتحادیه‌های اعتباری ارائه می‌دادند، حتی سرویس و خدمات بیشتر.
ارتباطات
آخرین باری که با بانک سنتی خود ارتباط برقرار کردید چه زمانی بود؟ شاید هنوز در یک شهر کوچک افرادی باشند که در آن کارمند بانک خود را به نام می‌شناسند و وقتی چک خود را می‌آورند او به آنها سلام می‌کند، اما این ارتباطات در کلانشهرها کمرنگ‌تر است.
اما هنگامی که به شخصی از طریق نئوبانک‌ها و بانکهای دیجیتال پول پرداخت می‌شود، می‌توان پیام، گیف و ایموجی را در یک شبکه اجتماعی مانند یک موضوع اضافه کرد یا هنگام چت با پشتیبان، از این پیام‌ها استفاده شود. شاید به همین دلیل بتوان گفت بیشتر نئوبانک‌ها حسی از جامعه را در اطراف خود دارند. همچنین این قابلیت در بانکهای دیجیتال وجود دارد تا دفترچه تلفنی از لیست مخاطبین ایجاد شود و درخواست وجه یا پرداخت و مکالمات در آن صورت گیرد که دلیلی برای اثبات ارتباطات در بانکداری دیجیتال است.
با بررسی بازار این صنعت در ایران، شاهد روند رشد سریع نئوبانک‌ها و بانکهای دیجیتال هستیم. بانک‌ها برای پیشرو بودن، نئوبانک‌های خود را با ویژگی‌های منحصربه‌فرد راه‌اندازی کردند؛ برای مثال ویپاد به عنوان یک بانک دیجیتال با همین هدف راه‌اندازی شده است. ویپاد شعبه دیجیتال بانک پاسارگاد است که خدمات بانکداری دیجیتال را با استانداردهای تعریف‌شده جهانی ارائه می‌دهد. این بانک دیجیتال تلاش داشته امکانی را برای مشتریان خود فراهم کند تا آنها دریافت تسهیلات خرد اعتباری را در قالب طرح پشتوانه و بدون ضمانت، در کمترین زمان و بر اساس الگوی رفتاری در تسویه مبلغ اعتبار تجربه کنند.
داتین
راهکارها
سرمایه‌های انسانی
ارتباطات