علیرضا ملکی، کارشناس تولید و توسعه واحد راهکارهای سازمانی داتین/ سردرگمی، حواس‌پرتی و آسیب‌پذیری ناشی از بحران‌ها فرصتی طلایی برای افراد سودجو و خلاف‌کار محسوب می‌شود. شیوع ویروس کرونا نیز از این قضیه مستثنا نیست. ترفندهای کلاهبرداری به سرعت در حال گسترش است چرا که بازیگران این عرصه به دنبال سودجویی از این همه‌گیری جهانی هستند.
در نتیجه تعطیلی فروشگاه‌ها، حجم بیشتری از خریدها به فروشگاه‌های آنلاین منتقل می‌شود. مطابق یک نظرسنجی که در اواسط ماه مارچ میلادی توسط گروه 451 Research در موسسه S&P Global Market Intelligence انجام شده است، ۵۲ درصد از کسب‌وکارهای آمریکایی پیش‌بینی می‌کنند که فروش آنلاین آنها به دلیل شیوع بیماری کرونا بیشتر شود. کلاهبرداران با جا زدن خود به عنوان مشتری از این موقعیت سوء‌استفاده می‌کنند. گزارش‌های اخیر حاکی از افزایش میزان کلاهبرداری از کارت‌های اعتباری و خریدهای آنلاین است. اقلام با ارزش مالی بالا در بازارهای آنلاین هم مورد توجه کلاهبرداران قرار گرفته است. به‌طور مثال شرکت ACI Worldwide در ماه مارس، شاهد افزایش ۱۳ درصدی در ارزش مالی کلاهبرداری انجام شده (به دلیل تمرکز کلاهبرداران بر تراکنش‌های مربوط به اقلام گران قیمت مانند وسایل الکترونیکی) بوده است.
کسبوکارها باید منتظر شیوه‌های جدید و متنوعی از انواع تقلب باشند. آن دسته از مشتریانی که روی هزینه کردن حساس هستند به سمت پیشنهادهای تخفیف ویژه می‌روند که امکان سوء‌استفاده از این پیشنهادهای ویژه و تخفیف را فراهم می‌کند. یک شیوه معمول سوء‌استفاده از پیشنهادهای تخفیف ویژه برای کاربران جدید است که آن کاربران برای بدست آوردن اعتبار تخفیف بیشتر ایمیل‌های جعلی درست می‌کنند. به گفته شرکت Forter که در زمینه پیشگیری از جرایم فعال است، در ابتدای ماه ژانویه حساب‌های جدید کاربری که در سایت‌های سرویس‌دهی غذای آنلاین راه‌اندازی شده‌اند به میزان 5/7 درصد رشد داشته است، در حالی که در انتهای ماه مارچ شاهد رشد ۳۶ درصدی این حساب‌های جدید بوده است. شرایط سخت اقتصادی که در نتیجه ویروس کرونا به وجود آمده به مشکلاتی از جمله طرح ادعای عدم دریافت جنس خریداری شده و یا بازپس‌گیری پول از بانک حتی با وجود تحویل گرفتن کالا از سوی برخی مصرف‌کنندگان که پول کافی برای خرید ندارند دامن زده است.
خرید کالا، استفاده و عودت آن نیز رو به افزایش است. مشتریان در قرنطینه غالباً خریدهایی نه از روی نیاز بلکه به دلیل بی‌حوصلگی انجام می‌دهند. حس پشیمان شدن از خرید یکی از نتایج معمول این نوع خرید کردن است که می‌تواند به سوءاستفاده‌های فراوان از قوانین عودت کالا شود. بعد از اینکه خریدار متوجه می‌شود که خرید غیر ضروری انجام داده (مانند خرید یک پازل یا بازی)، درست قبل از تمام شدن مهلت عودت، کالا را پس می‌دهد. فروشندگان نیز باید مراقب احتکارکنندگان کالاهای اساسی و کسانی که به خرید و فروش این کالاها اقدام می‌کنند، باشند.
در این شرایط احتمال سرقت اطلاعات حساب نیز وجود دارد. کلاهبرداران فعال در وب تاریک سعی در دزدیدن امتیازهای هدیه (امتیازهایی که فروشگاه‌ها، خطوط هوایی و سایر کسبوکارها به مشتریان خود می‌دهند) دارند. با افت شدید سفرها احتمال کمتری وجود دارد که مشتریان توجه خاصی به حساب‌های سفرهای هوایی و یا هتل‌های خود داشته باشند که همین موضوع فرصتی عالی را برای کلاهبرداری از این حساب‌ها فراهم می‌کند.
سرقت اطلاعات حساس که در بحران‌ها بسیار متداول است نیز رو به افزایش است. سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سازمان بهداشت جهانی، سازمان خدمات درآمد داخلی آمریکا و سرویس مخفی ایالات متحده آمریکا هر یک به‌طور مستقل هشدارهایی را در رابطه با کلاهبرداری‌های مرتبط با ویروس کرونا صادر کرده‌اند که این کلاهبرداری‌ها شامل راه‌اندازی موسسات خیریه جعلی برای درخواست کمک‌های مالی و سایت‌های مدعی تولید واکسن کرونا هستند. کلاهبرداران از این روش‌ها برای جمع‌آوری اطلاعات حساس مانند شماره کارت‌های اعتباری استفاده می‌کنند تا بعدها بتوانند از این اطلاعات در فضای وب تاریک جهت سودجویی استفاده کنند.
باید به خاطر داشته باشیم که با توجه به تعطیلی فروشگاه‌ها، مجرمانی که به‌طور معمول از روش‌های کلاهبرداری مانند سرقت اطلاعات کارت در فروشگاه استفاده می‌کنند درصدد استفاده از روش‌های دیگر بر می‌آیند. در حالی‌که کلاهبرداری آنلاین بسیار متداول‌تر است، با توجه به افزایش مکاتبات نامه‌ای در رابطه با کمک‌های مالی به شهروندان (مکاتبات در رابطه با این کمک‌های مالی از سوی دولت از طریق پست کاغذی انجام می‌شود) کلاهبرداران همچنین ممکن است به سرقت این نامه‌ها و ایجاد هویت‌های جعلی برای دزدی از این طریق بپردازند.
نتیجه‌گیری
روش‌های تقلب در نتیجه شیوع ویروس کرونا به سرعت در حال تغییر و تحول است. کسبوکارها باید با دقت این فعالیت‌ها را به منظور جلوگیری از ضرر و زیان‌های بیشتر زیر نظر داشته باشند. آنهایی که اساس فعالیت تیم‌های بررسی جرایم‌شان کاملاً دستی و غیر مکانیزه است، بایستی به دنبال روش‌های اتوماسیون باشند تا در صورت ابتلای تعداد زیادی از افراد تیم به ویروس، فعالیت این گروه پراهمیت دچار وقفه و مشکل نشود. همچنین، بررسی دقیق تمام مراحل خرید که توسط مشتری انجام می‌شود بسیار مهم است. با این کار می‌توان نقاط ضعف سیستم را پیدا کرد و با کلاهبردارانی که از این نقاط ضعف به نفع خود استفاده می کنند، مقابله کرد.
منبع
داتین
راهکارها
سرمایه‌های انسانی
ارتباطات