داتین یا همان شرکت نرم‌افزاری داتیس آرین قشم که روزی هسته اولیه شرکت فناپ بود و تا مدت‌ها با نام فناپ فعالیت می‌کرد، با جدی شدن فعالیت‌هایش به یک شرکت مستقل تبدیل شد. این روزها نام داتین با پروژه سامانه کربنکینگ بانک سپه یک بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده و جنب و جوش این شرکت نیز چندین برابر شده است، تا جایی که به گفته یکی از مدیران ارشد این شرکت، این روزها از صبح اول وقت تا شب آخر وقت در شرکت حضور دارند تا این پروژه را بدون کمترین تاثیری در کنار پروژه‌های قبلی‌شان مدیریت کنند.
داتین هر چند پروژه‌های متفاوتی را تاکنون در دست داشته است، ولی امروز یکی از بزرگترین اتفاقات نرم‌افزاری تاریخ بانکداری ایران را در دست دارد؛ مهاجرت بانک سپه به کربنکینگ جدید. با اینکه تا به امروز شاهد اتفاق‌های بزرگی در نظام بانکی کشور بوده‌ایم، ولی بسیاری از متخصصان معتقدند با موفقیت داتین در این پروژه، نقطه عطف دیگری در صنعت کربنکینگ ایران اتفاق خواهد افتاد. برای اینکه از نزدیک ببینیم این روزها در داتین چه می‌گذرد، با محمد نژاد صداقت مدیرعامل، هومن مسگری مدیر طرح استقرار و توسعه بانکداری متمرکز در بانک سپه و فرهنگ فرزان معاون فروش و امور مشتریان داتین گفت‌وگوی چند ساعته‌ای را داشتیم که چکیده‌ای از این صحبت‌ها در این گزارش آمده است.
داتین چگونه و با چه هدفی شکل گرفت؟
شرکت نرم‌افزاری داتیس آرین قشم که آن را با برند داتین می‌شناسیم، یکی از شرکت‌های ایرانی فعال در تولید نرم‌افزار و ارائه محصولات بانکی و مالی است که در حال حاضر با حدود ۶۰۰ همکار مشغول فعالیت است. نمی‌شود درباره تاریخچه داتین صحبت کرد و اسمی از فناپ نیاورد؛ فناپ با ایده تولید و توسعه نرم‌افزار بانکداری با عنوان واحد راهکارهای بانکی فناپ در کنار بانک پاسارگاد شکل گرفت و این ماموریت بعدها با گسترش و عمق یافتن، از ابتدای سال ۱۳۹۲ در قالب یک شرکت مستقل به نام داتین ادامه پیدا کرد. شروع همه اینها نیز با تولید یک راهکار جامع بانکی برای بانک پاسارگاد رقم خورد.
به گفته فرهنگ فرزان، داتین و فناپ با اینکه در کنار گروه مالی پاسارگاد شکل گرفتند، ولی از همان ابتدا قرار نبوده فقط به بانک پاسارگاد خدمت و سرویس ارائه دهند. این موضوع یکی از استراتژی‌های این شرکتها از ابتدای شکل‌گیری‌شان بود و حتی در بازه‌ای، ۸۵ درصد درآمد فناپ از خارج از گروه مالی پاسارگاد تامین شده است. واحد راهکارهای بانکی فناپ که از سال ۱۳۸۴ شروع به فعالیت کرد، تا سال ۱۳۸۷ به طور پیوسته درگیر تولید محصولات اصلی خود بود، کم‌کم ارائه سرویس به بانک پاسارگاد شروع شد و سرانجام راهکار جامع بانکی‌شان در بانک پاسارگاد مستقر شد. معاون فروش و امور مشتریان داتین گفت: «هم‌زمان با این اتفاق، پروژه صندوق تعاون کشور را داشتیم که با مهاجرت به بانک توسعه تعاون تبدیل شد. از آن زمان به بعد، با بانک‌های دیگری نیز همکاری‌مان را شروع کردیم. در بازه اواخر دهه ۸۰ تا اوایل ۹۰ نیز توانستیم اکثر بانک‌های جدیدی که تاسیس می‌شدند را دست بگیریم.»
به گفته هومن مسگری، «داتین از ابتدا قصد داشت به مجموعه‌ای روی لبه تکنولوژی تبدیل شود و همین نگاه نیز باعث شد راهکارهای داتین نسبت به راهکارهای موجود، مزایای قابل‌توجهی داشته باشد و بتواند قراردادهایی را با بانک‌های گردشگری، رسالت و صندوق کمیته امداد منعقد سازد.»
داشتن یا نداشتن حمایت یک بانک! مسئله این است
داتین تنها شرکت نظام بانکی کشور نیست که پشتوانه یک بانک را دارد، اما یکی از معدود تجربه‌های موفق نظام بانکی در این حوزه است که نه‌تنها نیازهای بانک حامی خود را برطرف می‌کند، بلکه به سایر بانک‌ها هم سرویس می‌دهد. کم نیستند تجربه‌های بانک‌هایی که به امید ایجاد یک بازوی فناورانه، پول‌های هنگفت خرج ایجاد یک شرکت کردند و نه‌تنها نتوانستند به نیازهای بانک خودشان پاسخ دهند، بلکه امروز فقط حیاط خلوت برخی از مدیران بانکی شده‌اند. بنابراین اگرچه داشتن یک پشتوانه بانکی پتانسیل‌های زیادی برای چنین مجموعه‌هایی دارد، اما می‌تواند چالش‌های جدی را برای آنها در بازار رقابت ایجاد کند. با مدیران داتین در خصوص این پتانسیل‌ها و چالش‌ها صحبت کردیم.
پتانسیل‌های حمایت بانک پاسارگاد از داتین
محمدنژاد صداقت مدیرعامل داتین، گفت: «ما سیستمی جدید تولید کرده بودیم و هر کسی می‌داند که چنین سیستم پیچیده‌ای هر چقدر هم روی آن کار کرده باشید، عملاً تا زمانی که در یک بانک عملیاتی نشود، جا نمی‌افتد. ما این شانس را داشتیم که نرم‌افزارمان را برای اولین بار در بانک خوشنامی به نام پاسارگاد اجرایی کنیم. نگاه مدیریتی ریسک‌پذیر و حمایتی بانک پاسارگاد، تاثیر خوبی در پیشرفت و توسعه این محصول داشت؛ در واقع می‌خواهم بگویم ما وقتی وارد پاسارگاد شدیم، سیستم‌مان بدون مشکل نبود، ولی نگاه حمایتی مدیران ارشد بانک خیلی کمک کرد تا مشکلات را رفع کنیم و درنهایت سیستم در بانک پاسارگاد راه‌اندازی شد. بعد از این پروژه زمانی که با بانک‌های خصوصی مذاکرات داشتیم، دیگر درباره قابلیت‌های سیستم ما شک نداشتند؛ چراکه می‌گفتند وقتی شما می‌توانید به بانک پاسارگاد نرم‌افزار و پشتیبانی ارائه دهید، به ما نیز می‌توانید؛ درنتیجه، این موضوع در بانک‌های دیگر حل شده بود.»
مدیرعامل شرکت داتین بر این عقیده است که اگر هر شرکت نوپایی بتواند در بانکی این حجم از اعتماد را به دست آورد، در پیشرفتش به‌شدت کمک‌کننده خواهد بود.
به گفته نژاد صداقت، بزرگترین مزیتی که همراهی بانک پاسارگاد برایشان داشت اینها نبود، بلکه حضور اعضای هیئت‌مدیره بانک پاسارگاد در کنار تیم اولیه داتین یا فناپ وقت بود؛ درنتیجه نگاه مدیریتی و تجربه دسته اولی که مدیران ارشد بانک داشتند، بزرگترین مزیت حضور بانک در کنار آنها بود. او در این‌باره توضیح داد: «در هر جلسه هفتگی که با مدیران ارشد بانک پاسارگاد داشتیم، من حداقل دو یا سه چیز جدید یاد می‌گرفتم. درواقع تجربیاتی که اعضای هیئت‌مدیره شرکت به شکل دسته اول به ما منتقل می‌کردند، باعث شد شرکت یک دوره رشد خیلی سریع را طی کند.»
چالش‌های حمایت بانک پاسارگاد از داتین
در کنار مزایایی که یک بانک می‌تواند با حضورش در کنار یک کسب‌وکار داشته باشد، چالش‌هایی را نیز با خود به همراه دارد. برای مثال، چون منابع مالی اکثر شرکت‌هایی از این دست در قالب بودجه از سمت بانک به آنها تزریق می‌شود، باعث می‌شود این شرکتها انگیزه‌ای برای ارائه سرویس باکیفیت نداشته باشند و بیشتر به محلی برای مصرف منابع تبدیل شوند. این در صورتی است که داتین از ابتدا از سوی پاسارگاد هیچ بودجه‌ای دریافت نکرده و منابع مالی ارائه شده توسط این بانک، در قالب انجام پروژه بوده است. هر چند داتین با این چالش مواجه نبوده، ولی با توجه به صحبت‌های نژاد صداقت، یکی از چالش‌هایی که بودن نام یک بانک در کنار داتین برایشان ایجاد کرد، گرفتن پروژه از سایر بانک‌ها بود. مسائلی همچون مالکیت داتین توسط بانک رقیب و نگرانی از فاش شدن اطلاعات نزد مدیران آن بانک یا سوء استفاده از این اطلاعات مطرح می‌شد.
مدیرعامل داتین گفت: «هر چند چالش بزرگی بود، ولی این چالش خیلی زود رفع شد؛ شاید یکی از دلایلش این بود که بانک پاسارگاد راه خود را می‌رفت و با بانک‌های دیگری که با آنها همکاری می‌کردیم، خیلی مسیر مشترک نداشت. هرچه جلوتر رفتیم، اعتماد به ما نیز بیشتر شد. علاوه بر اینها، اعضای هیئت‌مدیره شرکت که افراد سرشناسی در نظام بانکی کشور هستند نیز اصرار داشتند که روی اعتماد مشتریان تمرکز خیلی زیادی داشته باشیم و مجموعه‌ای بسازیم که نظام بانکی به آن اعتماد داشته باشد.»
هومن مسگری نیز در پاسخ به این سوال این‌طور توضیح داد: «از سویی بانک‌ها فکر می‌کنند که وابستگی ما به بانک پاسارگاد باعث می‌شود اطلاعات یا داده‌هایی از آنها به سمت بانک پاسارگاد برود که این موضوع صرفاً از عدم شناخت این افراد از نظام بانکی و مدیران بانک پاسارگاد ناشی می‌شود؛ باکوچکترین شناختی که از مدیران پاسارگاد داشته باشیم مطمئن خواهیم بود حتی ذره‌ای به چنین چیزی فکر نمی‌کنند که اگر به چنین چیزهایی فکر می‌کردند راه‌های خیلی ارزان‌تر و زودبازده‌تری برای دستیابی به چنین داده‌هایی وجود دارد. اتفاق دیگری که آن را بیشتر در فضای بانکی امروز می‌بینیم این است که، بانک‌ها از ارتباط ما با بانک پاسارگاد استفاده‌های مثبت می‌کنند تا انتقال دانش شکل بگیرد؛ درنتیجه بدین‌صورت تجربه، دانش و دارایی نظام بانکی به بانک‌های دیگر منتقل می‌شود.»
شاید یکی از چالش‌هایی که مجموعه‌های متعلق به بانک‌ها در سرویس‌دهی به سایر بانک‌ها با آن روبه‌رو هستند، موضوع اعتماد است؛ اما فرهنگ فرزان با اشاره به اینکه در حال حاضر هیچ مشتری و بانکی نباید چنین نگرانی را نسبت به داتین داشته باشد، گفت: «وقتی شرکتی بیش از 12 سال به تعدادی بانک سرویس می‌دهد، نشان‌دهنده‌ی این است که به‌صورت عملی مشکل اعتماد و فاش شدن اطلاعات آنها وجود نداشته که اگر کوچکترین نمونه‌ای از آن وجود داشت، همه از آن با خبر می‌شدند. نظام بانکی، جامعه کوچکی است و نمی‌توان چیزی را در آن پنهان کرد. این چالش هم بیشتر چالش روزها یا سال‌های ابتدایی فعالیت است و ما از این مرحله عبور کرده‌ایم. اتفاقا امروز وقتی می‌بینند که ما توانسته‌ایم به بانکی مانند پاسارگاد کمک کنیم تا به این نقطه برسد، می‌گویند حتما می‌توانیم به آنها نیز کمک کنیم.»
رویکرد مدیران داتین برای رفع چالش‌ها
نژادصداقت درباره رویکردشان به رفع چالش‌ها در مجموعه داتین، گفت: «ما همیشه سعی می‌کنیم نوع رفتار لایه‌ی کسب‌وکاری‌مان با مشتریان به‌گونه‌ای باشد که ما را در کنار خود ببینند و مشتری احساس نکند که ما در مقابل آنها هستیم. درواقع سعی داشتیم تا حس خوب را به مشتریان منتقل کنیم؛ برای مثال طبق قراردادهایمان اگر بانکی ویژگی و محصول جدیدی را بخواهد، ما تا مدتی آن محصول را در اختیار بانک‌های دیگر قرار نمی‌دهیم.»
مسگری نیز درباره این موضوع این‌طور توضیح داد: «ما با تمام مشتریان خود قرارداد محرمانگی امضا کرده‌ایم و طبق آن موظفیم هیچ داده‌ای را بدون اجازه آنها منتشر نکنیم. همچنین فرایندهای داخلی خود را به گونه چیده‌ایم که امنیت کامل اطلاعات و دسترسی افراد به سامانه‌های مشتریان حفظ شود و بعضاً حتی مدیران ارشد ما در داتین نیز به داده‌های مشتریان دسترسی ندارند.»
نگاه به تکنولوژی در داتین
نژادصداقت در پاسخ به این سوال که داتین به‌عنوان یک شرکت تکنولوژیک برای نگه داشتن خود در لبه تکنولوژی‌های روز، به‌طور مستمر چه فرایندی را طی می‌کند و چه پروتکل‌هایی در خود دارد، گفت: «درست است که داتین یک شرکت تکنولوژیک است و تکنولوژی نقش کلیدی در آن دارد، ولی من معتقدم که باید ببینیم از تکنولوژی چه ارزشی میخواهیم. برای ما تکنولوژی‌ای ارزشمند است که پایدار باشد و در ارائه سرویس ۷*۲۴ بانکی مشکلی برای ما ایجاد نکند.»
او معتقد است تکنولوژی‌ای که در بک‌اند درست کار می‌کند خیلی مهم نیست که قدیمی باشد یا مطابق با تکنولوژی‌های روز دنیا پیش می‌رود یا نه! مهم این است که درست کار می‌کند یا نه! ولی در فرانت‌اند موضوع فرق می‌کند و باید با تکنولوژی روز پیش رفت.
مدیرعامل داتین در ادامه بیان کرد: «شاید گفتن این موضوع به عنوان مدیرعامل این مجموعه سخت باشد، ولی واقعیت این است که در این سال‌ها داتین در فرانت‌اند آن‌طور که انتظار می‌رفت، عمل نکرده است و با فضای استارت‌آپی که در کشور شکل گرفت، ما از انتظاری که از خودمان داشتیم عقب افتادیم؛ ولی میخواهیم این موضوع را جبران کنیم. امروز که با شما صحبت می‌کنم در حال جبران این ضعف هستیم و به‌احتمال زیاد نیز تا یک سال دیگر از این مرحله عبور می‌کنیم.»
پکیج اصلی محصولات داتین
در ادامه فرزان درباره مهم‌ترین سرویس‌های داتین که امکان ارائه آنها به شبکه بانکی وجود دارد، صحبت کرد. به گفته او، شروع کار داتین با ارائه راهکارهای جامع بانکی به معنای کربنکینگ با تمام اجزای آن بود. همچنین سوییچ پرداخت الکترونیک، راهکار مدیریت کارت و کارت اعتباری داتین (CMS/CCMS) و سامانه‌های بانکداری مدرن سبد اصلی محصولات داتین را شکل می‌دهند.
معاون فروش و امور مشتریان داتین ادامه داد: «در طول زمان، محصولات دیگری مانند سامانه‌های تحلیلی و مشتری‌محور به مجموعه خدمات شرکت اضافه شد. در حال حاضر این مجموعه شامل 15 سامانه است که از هوش تجاری شروع می‌شود و به بحث‌هایی مانند ریسک، Fraud، احراز هویت، باشگاه مشتریان و… ختم می‌شود. همچنین بر اساس نیازی که بانک‌ها داشتند، شروع به ارائه ERP بومی‌سازی شده صنعت بانکی کشور کردیم. علاوه بر این موارد، سامانه‌های نظارتی و مانیتورینگ مانند سامانه رصد را ارائه می‌دهیم و اخیرا نیز با همکاری ابرآروان سامانه CDN را جلو برده‌ایم.»
بانک‌هایی که داتین به آنها سرویس می‌دهد
راهکارهای جامع بانکی داتین در بانک‌های پاسارگاد، توسعه تعاون، رسالت و گردشگری پیاده‌سازی و اخیرا بانک سپه نیز به آنها اضافه شده است. همچنین PSP پاسارگاد نیز از سوییچ داتین استفاده می‌کند. فرزان گفت: «سامانه مدیریت کارت اعتباری داتین در شرکت پیشگامان بانک ملی عملیاتی شده است. همچنین صندوق کمیته امداد همچنان از سیستم کربنکینگ داتین استفاده می‌کند. در موسسه آرمان و وحدت نیز از سامانه کربنکینگ داتین استفاده می‌شد که فعالیت این موسسات به خاطر مسائل رگولاتوری متوقف شد. همچنین در بحث‌های ERP نیز ما به‌صورت خاص به مجموعه‌هایی ورود پیدا کرده‌ایم که در حال حاضر در بانک‌های پاسارگاد، گردشگری و سرمایه از ERP داتین استفاده می‌شود و قراردادی را با وزارت امور اقتصاد و دارایی در این خصوص بستیم. بانک رفاه که بیش از هزار شعبه دارد، نخستین مشتری بزرگ مقیاس داتین بود که تا به امروز، از سامانه تسهیلات و برخی دیگر از سامانه های داتین بهره می‌گیرد.»
مهاجرت بانک سپه؛ بزرگترین پروژه نظام بانکی
اخیراً شنیده‌ها مبنی بر برنده شدن شرکت داتین در مناقصه بانک سپه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مناقصه‌های کربنکینگ در چند سال اخیر کشور بوده است. نژاد صداقت به‌عنوان مدیرعامل شرکت داتین درباره این مسیر و فرصت‌ها و چالش‌هایی که پیش‌رو دارند، صحبت کرد.
به گفته او، پروژه بانک سپه بزرگترین پروژه نظام بانکی است و «انگیزه» و «قوای داتین» دو رکن مهم و اساسی در پیشبرد این پروژه هستند. نژادصداقت در این باره توضیح داد: «کل شرکت داتین بسیج شده‌اند تا این پروژه را به شکل خوبی انجام دهند. من معتقدم نزدیک به ۶۰۰ نفر همکار داتینی به‌عنوان جوانان ایرانی این توان را خواهند داشت که این پروژه را به‌خوبی به پایان برسانند. همچنین از حضور دیگران برای کمک به این پروژه استقبال می‌کنیم و خیلی خوشحال می‌شویم که از توان سایر شرکتها برای پیشبرد این پروژه ملی استفاده کنیم.»
به گفته فرزان، این استراتژی که داتین علاوه بر بانک پاسارگاد باید به بانک‌های دیگر نیز سرویس ارائه دهد، باور و توانی را در مجموعه ایجاد کرد تا بتواند پروژه‌های بزرگ را نیز دست بگیرد. او می‌گوید: «شاید داتین مانند مجموعه‌های دیگر در اخبار و رسانه‌ها خیلی حضور نداشته باشد ولی همیشه سعی کرده از افراد توانمند و قوی استفاده کند؛ در حال حاضر نیز معاونین و هیئت‌مدیره شرکت بسیار قوی و مصمم هستند و به نظر من اگر این تیم نتواند این پروژه را انجام دهد، هیچ تیم ایرانی دیگری نیز نمی‌تواند.»
مسگری نیز در پاسخ به اینکه با چه معیار و پارامتری می‌توان آمادگی محصولات داتین را برای بانک سپه نشان داد، گفت: «ما انرژی خیلی زیادی در قراردادها، تعیین چارچوب‌ها و نقشه راهی که میخواهیم انجام دهیم، گذاشته‌ایم تا مطمئن شویم سامانه ما شرایط کافی برای پاسخگویی به قدیمی‌ترین بانک کشور را که در حال تبدیل شدن به بزرگترین بانک کشور است، خواهد داشت. درنتیجه در فرایند مذاکرات، بررسی‌ها، ارزیابی‌ها و عقد قرارداد، همه موارد دیده شده است و مسیر را به‌گونه‌ای چیده‌ایم که نتیجه و ماحصل کار را به‌خوبی تضمین کنیم. همچنین برای اینکه چالشی بین مشتریان‌مان پیش نیاید، تیم بانک سپه را حتی‌الامکان از تیم دیگر مشتریان شرکت مستقل کردیم تا فشار کاری سنگین این طرف، روی سایر پروژه‌ها تاثیر نگذارد.»
ویژگی اصلی داتین
هر شرکتی با توجه به ویژگی‌های اصلی‌ای که دارد، نگاه مشتریان خاصی را به خود جلب می‌کند؛ برخی به خاطر چابکی، برخی به خاطر نوآوری، برخی به خاطر قابل‌اعتماد بودن، برخی به خاطر سابقه طولانی، برخی به خاطر ثابت‌قدم بودن و دیگر ویژگی‌ها. نژاد صداقت «قابل‌اعتماد بودن داتین» را ویژگی اصلی این شرکت می‌داند.
فرزان نیز آن چیزی که داتین را در آینده نسبت به امروز رو به رشد و موفق نگه می‌دارد، «همدلی اعضای داتین» عنوان کرد و گفت: «ما در شرکت به همدلی که در بین اعضای داتین وجود دارد، رسیده‌ایم؛ و قطعا برای بزرگ‌تر و موفق‌تر شدن باید این همدلی را تقویت کرد.»
کلیدواژه‌ای که هومن مسگری به آن اشاره کرد نیز «عزم جزم و همدلی» در بین اعضای داتین است. به گفته او، یکی از مسائلی که داتین را به این نقطه رساند، درس آموخته‌هایشان از مسیر گذشته تا به امروز بوده است.
داتین
راهکارها
سرمایه‌های انسانی
ارتباطات