فرایندکاوی، به‌عنوان یکی از زیرشاخه‌های داده‌کاوی، به سازمان‌ها و صنایع کمک می‌کند تا داده‌های مربوط به فرایندهای کسب‌وکار خود را به‌طور کامل تحلیل کنند. در این مقاله، به بررسی کاربردهای فرایندکاوی در صنعت مالی پرداخته‌ایم. از جمله این کاربردها می‌توان به مدیریت ریسک، تشخیص جرایم مالی، بهینه‌سازی تصمیم‌گیری، سفارشی‌سازی خدمات مالی، بازاریابی هوشمند، مدیریت بدهی و وصول مطالبات، تحلیل عملکرد سرمایه‌گذاری و پیش‌بینی بازار مالی اشاره کرد.

مقدمه

فرایندکاوی ابزاری قدرتمند برای تحلیل، بهبود و کنترل فرایندهای کسب‌وکار است. با استفاده از فرایندکاوی، سازمان‌های مالی می‌توانند اطلاعات ارزشمندی از داده‌های خود استخراج کنند و این اطلاعات را به‌عنوان پایه‌ای برای بهبود عملکرد سازمانی استفاده کنند. در ادامه به برخی از کاربردهای کلیدی فرایندکاوی در صنعت مالی می‌پردازیم.

مدیریت ریسک

فرایندکاوی در مدیریت ریسک به سازمان‌های مالی کمک می‌کند تا فرایندهای خود را مورد ارزیابی قرار دهند و نقاط ضعف و ریسک را شناسایی کنند. با استفاده از این روش می‌توان، ریسک‌های موجود را کاهش داد و درعین حال از ریسک‌های بالقوه جلوگیری کرد.

تشخیص جرایم مالی

فرایندکاوی در تشخیص و جلوگیری از جرایم مالی، از جمله تقلب، پولشویی و تخلفات مالیاتی، بسیار موثر است. با کاوش داده‌های مربوط به فرایندهای مالی، می‌توان الگوهای غیرمعمول و مشکوک را شناسایی کرد و بر اساس آن، اقدامات اجرایی و قانونی لازم را انجام داد.

بهینه‌سازی تصمیم‌گیری

فرایندکاوی به مدیران و کارشناسان مالی کمک می‌کند تا تصمیمات بهینه‌تری اتخاذ کنند. با استفاده از اطلاعات به‌دست آمده از فرایندکاوی، می‌توان درک بهتری از عملکرد فعلی فرایندها داشت و بر اساس آن تصمیمات مستند و دقیق‌تری گرفت.

سفارشی‌سازی خدمات مالی

فرایندکاوی به سازمان‌های مالی کمک می‌کند تا نیازها و رفتار مشتریان خود را بهتر درک کنند. با استفاده از این دانش، می‌توان خدمات مالی سفارشی‌سازی‌شده‌ای ارائه داد که بهترین منافع را برای مشتریان و سازمان فراهم می‌کند.

بازاریابی هوشمند

فرایندکاوی می‌تواند در بازاریابی هوشمند و تبلیغات مالی به‌کار گرفته شود. با کاوش داده‌های مشتریان و فرایندهای مالی، می‌توان الگوهای خرید و رفتار مصرف‌کننده را شناسایی کرد و بر اساس آن، استراتژی‌های بازاریابی هدفمند و موثرتری طراحی کرد.

مدیریت بدهی و وصول مطالبات

فرایندکاوی به سازمان‌های مالی کمک می‌کند تا فرایندهای مربوط به بدهی و وصول مطالبات را بهینه‌سازی کنند. این روش به شناسایی الگوهای پرداخت مشتریان، تعیین زمان مناسب برای اقدامات وصول و کاهش هزینه‌های مرتبط با جمع‌آوری بدهی‌ها کمک می‌کند.

تحلیل عملکرد سرمایه‌گذاری

فرایندکاوی در تحلیل عملکرد سرمایه‌گذاری به سازمان‌ها کمک می‌کند تا عملکرد سبد سرمایه‌گذاری خود را به‌طور مداوم ارزیابی کنند. با شناسایی الگوهای منفی و مثبت مرتبط با سرمایه‌گذاری، می‌توان راهکارهای بهبودی پیشنهاد کرد و به مدیران سرمایه‌گذاری کمک کرد تا تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.

پیش‌بینی بازار مالی

یکی از کاربردهای مهم فرایندکاوی در صنعت مالی، پیش‌بینی بازار مالی است. با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده در طول زمان و تحلیل الگوهای قبلی، می‌توان پیش‌بینی‌هایی درمورد رفتار بازار در آینده ارائه داد و به سرمایه‌گذاران کمک کرد تا تصمیمات بهینه‌تری برای سرمایه‌گذاری خود بگیرند.

فازهای اجرای یک پروژه فرایندکاوی

فرایندکاوی در صنعت مالی به‌عنوان یک روش تحلیل داده‌ها برای شناسایی، بهبود و بهینه‌سازی فرایندهای مالی به کار می‌رود. فازهای اجرای یک پروژه فرایندکاوی در صنعت مالی عبارتند از:

الف- تعیین هدف و مشکل

در این مرحله، هدف و منظور از انجام پروژه فرایندکاوی مشخص می‌شود. هدف می‌تواند شامل بهبود عملکرد مالی، کاهش هزینه‌ها، مدیریت ریسک، تشخیص جرایم مالی یا هر موضوع دیگری درمورد فرایندهای مالی باشد.

ب- جمع‌آوری و پیش‌پردازش داده‌ها

در این مرحله، داده‌های مورد نیاز برای اجرای پروژه جمع‌آوری می‌شوند. این داده‌ها می‌توانند از منابع مختلفی همچون سیستم‌های مدیریت مشتریان، سیستم‌های مدیریت منابع سازمانی، سیستم‌های مدیریت خطر و دیگر سیستم‌های مالی و پشتیبانی گرفته شوند. سپس، داده‌ها پیش‌پردازش شده و تمیز و آماده برای تحلیل می‌شوند.

ج- تشخیص فرایندها

در این مرحله، فرایندهای مالی موجود در داده‌ها شناسایی می‌شوند. این کار با استفاده از روش‌های مختلفی همچون تحلیل گرافیکی، الگوریتم‌های خوشه‌بندی و دیگر تکنیک‌های فرایندکاوی انجام می‌شود.

د- تحلیل و بهبود فرایندها

پس از شناسایی فرایندهای مالی، تحلیل و بررسی می‌شوند تا نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها را مشخص کنند. در این مرحله، رویکردهای بهبود فرایند بررسی و انتخاب می‌شوند که می‌تواند شامل کاهش زمان اجرای فرایندها، بهبود کیفیت خدمات، کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری باشد. این بهبودها بر اساس تحلیل‌های انجام‌شده و استراتژی‌های سازمانی اعمال می‌شوند.

ه- پیاده‌سازی و ارزیابی

پس از تحلیل و انتخاب بهترین راهکارها برای بهبود فرایندهای مالی، این راهکارها پیاده‌سازی می‌شوند. در این مرحله، نیازمندی‌های سیستمی و فنی بررسی شده و اقدامات لازم برای اجرای بهبودها انجام می‌شود. همچنین، ممکن است تغییرات سازمانی یا فرهنگی لازم باشد تا بهبودهای پیشنهادی عملیاتی شوند.

و- نظارت و کنترل

در این مرحله، فرایندهای مالی به‌صورت مداوم نظارت و کنترل می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که بهبودهای اعمال‌شده موثر هستند و هدف‌های پروژه فرایندکاوی به درستی دنبال می‌شوند. برای این منظور، می‌توان از ابزارهای مانیتورینگ و داشبوردهای کنترلی استفاده کرد که به مدیران سازمان کمک می‌کنند تا عملکرد فرایندها را به‌صورت زنده مشاهده و درصورت نیاز تغییرات لازم را اعمال کنند.

با توجه به مراحل فوق، اجرای یک پروژه فرایندکاوی در صنعت مالی می‌تواند بسیار سودمند و کارآمد باشد. با استفاده از فرایندکاوی، سازمان‌های مالی قادر خواهند بود که فرایندهای خود را به صورت دقیق و علمی تحلیل کنند، نقاط ضعف و قوت آنها را شناسایی کرده و راهکارهای بهبودی ارائه دهند. همچنین، این روش به مدیران کمک می‌کند تا با استفاده از داده‌های موجود و دانش کسب‌شده از فرایندهای مالی، تصمیمات بهتری بگیرند و به سازمان‌های مالی کمک کند تا در عرصه رقابتی جهانی موفق‌تر عمل کنند.

جمع بندی

فرایندکاوی در صنعت مالی کاربردهای متعددی دارد که با استفاده از آنها می‌توان به بهبود عملکرد و افزایش کارایی در فرایندهای مالی کمک کرد. از جمله این کاربردها می‌توان به مدیریت ریسک، تشخیص جرایم مالی، بهینه‌سازی تصمیم‌گیری، سفارشی‌سازی خدمات مالی، بازاریابی هوشمند، مدیریت بدهی و وصول مطالبات، تحلیل عملکرد سرمایه‌گذاری و پیش‌بینی بازار مالی اشاره کرد. با استفاده از فرایندکاوی، سازمان‌های مالی می‌توانند اطلاعات ارزشمندی از داده‌های خود استخراج کنند و بر اساس آنها به تصمیمات مستند و کارآمدتری برسند. درنهایت، این کاربردها منجر به افزایش کارایی و بهره‌وری در صنعت مالی می‌شود.

با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژیکی و گسترش داده‌ها در صنعت مالی، انتظار می‌رود که استفاده از فرایندکاوی در این حوزه در آینده بیشتر گسترش یابد. همچنین، به مرور زمان و با بهبود تکنیک‌های فرایندکاوی، می‌توان انتظار داشت که کاربردهای جدیدی در این حوزه پدیدار شوند و به سازمان‌های مالی کمک کند تا به بهبود عملکرد و کارایی خود ادامه دهند.

نویسندگان:

• علی بزرگی امیری، دانشیار دانشکده مهندسی صنایع و رئیس مرکز پژوهشی مهندسی فرایند و مدیریت منابع دانشگاه تهران
• سید رضا حسینی، مالک محصول تیم تحلیل داده کارگزاری فارابی و مرکز پژوهشی مهندسی فرایند و مدیریت منابع دانشگاه تهران

منبع: شماره چهارم فصلنامه فناوری‌های مالی