در سال‌های منتهی به 1990 وقتی نخستین سامانه برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP) به مفهوم امروزی در گروه گارتنر به کار گرفته شد، شاید طراحانش گمان نمی‌کردند 30 سال بعد این نرم‌افزارها به یکی از اجزای کلیدی کسب‌وکارها و سازمان‌های پیشتاز برای پیشبرد برنامه‌های تجاری‌شان تبدیل شود. همگان می‌دانند که سامانه‌های ERP، بخش‌ها و عملکردهای مختلف یک سازمان مانند امور مالی، مدیریت زنجیره تامین، تولید، منابع انسانی و مدیریت ارتباط با مشتری را یکپارچه می‌کنند. این سامانه‌ها با ساده‌سازی فرایندها به سازمان‌ها کمک می‌کند تا کارآمدتر عمل کنند، هزینه‌ها را کاهش دهند و تصمیم‌های آگاهانه‌تری بگیرند. افزون بر این، از آنجا که سامانه ERP منابع داده‌های مختلف را یکپارچه می‌کند، احتمال خطاها و ناسازگاری داده‌ها را کاهش می‌دهد و به این ترتیب به مدیران سازمان‌ها کمک می‌کند تا تصمیم‌های دقیق‌تری بگیرند و از بروز اشتباه‌های پرهزینه جلوگیری کنند. آنها با تکیه بر قابلیت‌هایERP بر عملکردهای سازمان نظارت کرده و سطح موجودی را ردیابی می‌کنند. این باعث می‌شود درمجموع، کارکنان سازمان بتوانند به نیازهای مشتری به‌موقع پاسخ دهند.

ERPها با خودکارسازی وظایف روزمره و کاهش ورود دستی داده‌ها، زمان کارمندان را آزاد می‌کنند تا آنها بتوانند روی انجام فعالیت‌های دارای ارزش‌افزوده بیشتر در سازمان متمرکز شوند. این قابلیت منجر به افزایش بهره‌وری و خروجی باکیفیت‌تر در سازمان می‌شود. کارمندان نیز با به‌کارگیری قابلیت‌های سامانه ERP می‌توانند اطلاعات را به اشتراک بگذارند و به‌طور موثرتر در داخل و در بین بخش‌ها همکاری کنند؛ مزیتی که به بهبود ارتباطات، افزایش کارایی و نتایج بهتر می‌انجامد.

پیشرفت‌های چشمگیر فناوری در سال‌های اخیر، همزمان با توسعه صنعت 4 در ارکان مختلف، نحوه استفاده شرکت‌ها از سامانه‌های ERP را تغییر داده است. امروزه سازمان‌ها برای دیجیتالی‌کردن کسب‌وکار خود، ایجاد نوآوری، افزایش بهره‌وری و بهبود تجربه مشتری از ERP استفاده می‌کنند.

در ادامه 10 روند و پیش‌بینی برتر در به‌کارگیری ERP در سال 2023 را بررسی می‌کنیم:

1. افزایش پذیرش سامانه‌های ERP مبتنی‌بر ابر

یکی از مهم‌ترین تغییرات پیش رو در سال‌های آتی این است که شرکت‌های کوچک و بزرگ به‌جای استفاده از ERPهای On-Premise به سوی به‌کارگیری ERPهای ابری می‌روند. شرکت بین‌المللی داده (IDC) پیش‌بینی کرده که بازار ERP ابری عمومی از 36 میلیارد دلار در سال 2021 با رشد سالانه 15 درصدی می‌تواند به 73 میلیارد دلار تا سال 2026 گسترش یابد. این رشد دلایل مختلفی به شرح زیر دارد:

1. مدل Opex Ongoing جایگزین هزینه‌های سرمایه‌ای قابل توجهی می‌شود که هر سه یا چهار سال یک بار انجام می‌شود.

2. راه‌حل‌های تجاری به‌روزشده از نظر عملکردی و فنی

3. دسترسی درلحظه به نرم‌افزار ERP در هر مکان

4. امنیت پیشرفته دربرابر باج‌افزار و سایر تهدیدات سایبری

5. سهولت نگهداری و یکپارچه‌سازی‌های بهبود‌یافته

6. امکان استفاده از توان پردازش و قابلیت هوش مصنوعی/ یادگیری ماشین مراکز داده ERP که بسیار مقیاس‌پذیر هستند و از این فناوری‌ها پشتیبانی می‌کنند.

روند کنونی نشان می‌دهد بسیاری از شرکت‌ها درحال دورشدن از سیستم‌های ERP داخلی و حرکت به سمت راه‌حل‌های مبتنی بر ابر هستند. انتظار می‌رود این روند در سال 2023 ادامه یابد، زیرا سیستم‌های ERP مبتنی بر ابر انعطاف‌پذیرتر، مقیاس‌پذیرتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.

افزون بر این، با ادامه گسترش تهدیدهای سایبری، ارائه‌دهندگان ERP احتمالاً روی ویژگی‌های امنیتی تمرکز بیشتری خواهند داشت. این می‌تواند شامل رمزگذاری داده‌ها، فرایندهای احراز هویت قوی‌تر کاربر و پروتکل‌های امنیتی جدی‌تر باشد که عمده این ویژگی‌ها بر بستر ERP ابری قابل ارائه‌تر خواهد بود.

2. یکپارچگی هرچه بیشتر با هوش مصنوعی و یادگیری ماشین

با ادامه پیشرفت فناوری‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین و به‌کارگیری آنها در ارکان و تجهیزات مختلف سازمان‌ها، انتظار می‌رود در سامانه‌های ERP نیز از هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، یادگیری عمیق و بینایی رایانه‌ای به‌طور گسترده‌تری برای یکپارچه‌سازی فرایندها استفاده شود. توسعه روزافزون این روند به ارائه قابلیت تجزیه‌وتحلیل پیشگیرانه پیشرفته‌تر، گردش کار خودکار و بهبود قابلیت‌های تصمیم‌گیری منجر می‌شود.

3. توسعه ERPهای خاص صنعتی

سامانه‌های ERP به‌طور سنتی برای ارائه خدمات به طیف گسترده‌ای از صنایع و مشاغل طراحی شده‌اند. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال 2023 شاهد افزایش تاکید بر سفارشی‌سازی و شخصی‌سازیERPها باشیم، زیرا بزرگ‌ترین برندهای عرضه‌کننده ERP در پی ارائه راهکارهای اختصاصی خود برای برآوردن نیازهای خاص کسب‌وکارهای مالی، خدماتی و… هستند.

از سوی دیگر طبق گزارش Epicor’s Industry Insights در سال 2022، حدود 95 درصد از صاحبان مشاغل فکر می‌کنند راهکار ERP آنها باید ویژه کسب‌وکار یا صنعت خودشان باشد. از همین جا معلوم می‌شود که مشتریان دیگر، راهکارهای «یک قالب متناسب با همه» یا راهکارهای بدون قابلیت یا فاقد تخصص در صنعت را نمی‌پسندند.

بر اساس نتایج همین نظرسنجی، پاسخ‌دهندگان احساس می‌کنند که به یک شرکت ارائه‌دهنده راهکار ERP با تجربه بالا در صنعت نیاز دارند تا بتواند نیازهای خاص آنها را درک کند، محصولات مشتری‌محور و نوآورانه ارائه دهد و بتواند آنها را به‌سوی راهکار ایده‌آل خود راهنمایی کند. از این رو برترین ارائه‌دهندگان ERP در جهان مانند SAP، اپیکور، مایکروسافت و اوراکل به‌طور قابل توجهی روی راهکارهای ERP و اکوسیستم‌های شریک خود سرمایه‌گذاری می‌کنند تا آنها را برای صنعت، خاص‌تر کنند. سامانه‌های ERP خاص هر صنعت که به‌طور انحصاری با درنظرگرفتن موارد استفاده صنعتی طراحی شده‌اند، نیاز به سفارشی‌سازی اندکی دارند، سریع‌تر پیاده‌سازی می‌شوند و با تخصص صنعتی و پیروی از به‌روش‌ها ساخته می‌شوند. امروزه به‌کارگیری این راهکارها در صنایع تولیدی، توزیع، طراحی داخلی، ساخت‌وساز و… رایج است.

4. قابلیت پذیرش صنعت 4

صنعت 4 (4.0 Industry) به معنی انقلاب صنعتی چهارم یا همان انقلاب دیجیتال است. صنعت 4 از فناوری‌های زیر برای تقویت زنجیره ارزش یک شرکت تجاری استفاده می‌کند:

• اتصال، داده و قدرت محاسباتی: ابر، بلاکچین و حسگرها
• تجزیه‌وتحلیل و هوش مصنوعی: تجزیه‌وتحلیل پیشرفته، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی
• تعامل انسان و ماشین: واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، رباتیک و اتوماسیون و وسایل نقلیه خودران

با ورود بسیاری از این فناوری‌ها به جریان اصلی و مقرون‌به‌صرفه‌ترشدن استفاده از آنها، تمام شرکت‌های صنعتی از این فناوری‌ها برای تغییر در زنجیره ارزش کسب‌وکار خود، ایجاد مزیت رقابتی و بهبود تجربه مشتری استفاده می‌کنند.

مجمع جهانی اقتصاد و شرکت دیلویت، اخیرا شبکه جهانی فانوس دریایی (the Global Lighthouse Network) را راه‌اندازی کرده‌اند. این شبکه پذیرش صنعت 4 را در صنایع بررسی کرده و به شرکت‌ها در اتخاذ راهکارهای صنعت 4 مشاوره می‌دهد. بر اساس نتایج نظرسنجی دیگری که دیلویت انجام داده، 94 درصد از مدیرانی که از سوی دیلویت مورد پرسش قرار گرفتند، موافقند که موفقیت در پنج سال آینده به هوش مصنوعی بستگی دارد.

درنتیجه، اکنون می‌بینیم که ERPها به‌طور روزافزونی در سازگارسازی راهکارهای خود با صنعت 4 در تمام عملکردهای مختلف کسب‌وکار سرمایه‌گذاری می‌کنند. آنها موارد استفاده متفاوتی را برای کسب‌وکارها ارائه می‌کنند تا طبق فهرست زیر مورد پذیرش صنعت 4 قرار بگیرند.

5. در مسیر به‌کارگیری اینترنت اشیا صنعتی (IIoT)

«اینترنت اشیا صنعتی» که اینترنت صنعتی نیز نامیده می‌شود به معنی اتصال ماشین‌ها به هم از طریق شبکه است. این فناوری همچنین بخش مهمی از صنعت 4 است. این فناوری، دستگاه‌ها و تجهیزات حیاتی را به هم متصل می‌کند تا فرایندهای کسب‌وکار به جریان بیفتد. جمع‌آوری داده‌ها مهم‌ترین مزیت اینترنت اشیا صنعتی است. این فناوری حجم بسیار بالایی از داده‌های دقیق و درلحظه را برای اتخاذ تصمیم‌های هوشمندانه‌تر و سریع‌تر در اختیار صاحبان کسب‌وکارها قرار می‌دهد.

اینترنت اشیا صنعتی با موارد استفاده بالقوه در صنایع مختلف به‌سرعت درحال پذیرش است. به گفته Markets & Markets، بازار جهانی اینترنت اشیا صنعتی تا سال 2026 با نرخ رشد سالیانه هفت درصد می‌تواند به 106 میلیارد دلار برسد.

ERPها درحال ایجاد قابلیت‌هایی هستند که اینترنت اشیا صنعتی را با قدرت پردازش ابری، هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و تجزیه‌وتحلیل پیشرفته ترکیب می‌کند تا کارخانه‌ها و مراکز توزیع هوشمندتر از هر زمانی شوند. ERPهای مجهز به اینترنت اشیا صنعتی می‌توانند قابلیت‌های زیر را به شرکت‌های تجاری ارائه کنند:

• محصولات هوشمند: بینش بهتری نسبت به عملکرد و کاربرد محصول در حوزه‌ای خاص ارائه می‌کنند.
• دارایی‌های هوشمند: قابلیت مدیریت عملکرد دارایی، بر شرایط تولید و نگهداری محصولات نظارت می‌کند.
• زنجیره تامین هوشمند: زنجیره تامین را به سامانه‌ای به‌هم پیوسته تبدیل می‌کند که می‌تواند به روش‌های جدید و پویا پاسخ دهد.
• زیرساخت هوشمند: مواردی مانند شرایط محیطی را در اختیار بگیرید.
• حمل و نقل هوشمند: محصولاتی را که از کامیون‌ها به کانتینرها منتقل می‌شوند، ردیابی، پایش و تجزیه‌وتحلیل کنید.
• کارکنان هوشمند: با ارائه اطلاعات لحظه به لحظه جمع‌آوری‌شده از حسگرها و ماشین‌ها، کارکنان خود را توانمند کنید.

6. یکپارچه‌سازی ERP به‌صورت Plug & Play

یکپارچه‌سازی آسان از طریق APIهای استاندارد و استفاده از یکپارچه‌کننده‌های پیش‌ساخته (pre-built integrations) با راهکارهای ابری، روند نوظهوری در توسعه ERP ابری خواهد بود. بنا به داده‌های INDUSTRY INSIGHTS REPORT، اکنون محدودیت قابلیت‌های یکپارچه‌سازی موجب شده، 30 درصد از مشتریان به فکر تغییر راهکارهای ERP خود باشند.

نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد مشتریان در آینده از سامانه ERP انتظار دارند ویژگی‌های یکپارچه‌سازی عمیق‌تر، دوسویه و خودبسنده (سلف‌سرویس) را داشته باشند. بنابراین، این یکی از معیارهای ارزیابی حیاتی برای انتخاب یک ERP مناسب خواهد بود. با پیش‌بینی این روند، برخی ارائه‌دهندگان ERP نظیر اپیکور راهکارهای متعددی را ارائه می‌دهند که از طریق آنها می‌توانند نیازهای یکپارچه‌سازی ERP مشتریان را برطرف کنند.

• ارائه‌دهندگان ERP، پلتفرم مرکزی یکپارچه‌سازی کسب‌وکار را ارائه می‌دهند که هماهنگی‌های گردش کار ایمن را در برنامه‌های ERP و غیر ERP فراهم می‌کند. درنتیجه کاربران می‌توانند وظایف را خودکارسازی کرده و فرایندها را برای ارتقای کارایی در زنجیره عرضه و تقاضا ساده‌سازی کنند.
• آنها همچنین یک پلتفرم یکپارچه ابری را ارائه می‌دهند تا یکپارچه‌سازی‌های آماده با نقاط پایانی متعدد (readymade integrations with numerous endpoints) شامل اپلیکیشن‌های محبوب، پایگاه‌های داده، فرمت‌های داده، پلتفرم‌های SOA و سایر فرمت‌های داده را مهیا کنند.

7. گسترش قابلیت‌های ERP موبایل و فعال‌سازی تجربه مشتری همه‌کانالی

نفوذ گوشی‌های هوشمند به محیط کار، همچنان رو به افزایش است و ارائه‌دهندگانERP با ارائه نسخه‌های سازگار با موبایل، نرم‌افزار خود را کاربرپسندتر می‌کنند. در سال 2023، می‌توان انتظار داشت که حتی قابلیت‌های پیشرفته‌تر ERP موبایل مانند تشخیص صدا و واقعیت‌افزوده را هم ببینیم.

در توضیح بیشتر نسبت به اهمیت روی‌آوردن به توسعه نسخه موبایل ERP باید در نظر داشت که به‌طور کلی امروزه کسب‌وکارهای B2C و B2B به کسب‌وکارهای همه‌کانالی یا اومنی‌چنل (Omni-Channel) تبدیل شده‎اند. درنتیجه، مشتریان B2B و B2C به کانال‌های متعددی نیاز دارند؛ از کانال‌های سنتی گرفته تا کانال‌های دیجیتالی که از طریق آن می‌توانند با شرکت‌های تجاری برای رفع نیازهای فروش و پشتیبانی خود تعامل داشته باشند.

بر پایه یافته‌های موسسه مکنزی، 94 درصد از پاسخ‌دهندگان، واقعیت امروز بازار را در قالب همه‌کانالی B2B ارزیابی می‌کنند و می‌گویند مشتریانشان به سه شکل حضوری، از راه دور و آنلاین خرید می‌کنند. افزون بر این، 59 درصد از خریداران B2C مورد بررسی گوگل،  می‌گویند که امکان خرید از طریق گوشی هوشمند در زمان تصمیم‌گیری برای خرید ضروری است. درنتیجه، کسب‌وکارها باید واقعیت بازار در قالب «اومنی‌چنل» را برای ارائه تجربیات یکپارچه مشتری بپذیرند.

ERPهای پیشرو با ارائه کانال‌های دیجیتال متعدد با این واقعیت سازگار می‌شوند و به این ترتیب شرکت‌ها می‌توانند تجربه‌های مشتری را به‌صورت یکپارچه و جذاب ارائه ‌دهند. برای مثال، به‌تدریج خواهیم دید که ارائه‌دهندگان بزرگ ERP در جهان، راهکار CRM خود را به یک پلتفرم کامل از دید تجربه مشتری ارتقا می‌دهند؛ زیرساختی که یکپارچه شده و از چند نقطه تماس دیجیتال با مشتریان در تعامل خواهد بود. چنین پلتفرمی شامل راهکارهای تجارت الکترونیک، درگاه‌های پشتیبانی و راهکارهای POS خرده‌فروشی همراه یکپارچه‌سازی عمیق با سایر ماژول‌های ERP هستند تا عملیات بازاریابی، فروش و پشتیبانی همه‌کانالی را فعال کنند.

8. زنجیره تامین و تولید ناب یکپارچه

«تولید ناب» نوعی روش تولید مبتنی بر بیشینه‌کردن بهره‌وری در شرایطی است که همزمان ایجاد ضایعات در عملیات تولید را به کمترین میزان می‌رساند. طبق اصول تولید ناب، هر چیزی که ارزش‌افزوده‌ای نداشته باشد برای اینکه مشتریان حاضر به پرداخت پول برای آن باشند، زباله محسوب می‌شود. چنین زباله‌هایی می‌تواند در پوشش موجودی‌های ناکارآمد، استعدادهای بی‌استفاده یا فرایندهای بیهوده دیده شود.

تولید ناب همچنین بر اساس اصل سیستم کششی کار می‌کند، این اصل شرکت‌ها را ملزم به تولید بر اساس تقاضا برای محصول می‌کند. پیاده‌سازی تولید ناب نیازمند سامانه‌ای پویا برای پیش‌بینی تقاضا و سطوح عمیقی از یکپارچگی میان همه طرف‌های مشارکت‌کننده در سراسر زنجیره تامین و تقاضاست. امروزه ERPهای برتر و پیشرو اهمیت این موضوع را پذیرفته‌اند و پیشرفت‌های چشمگیری در ارائه قابلیت‌های تولید ناب از خود نشان داده‌اند. افزون بر این، نسل جدید ERPها راهکارهای خود را برای ارائه سطح عمیقی از یکپارچگی به مشتریان و فروشندگان خود ارتقا داده‌اند. این سامانه‌ها با ارائه قابلیت‌های تولید ناب و روش کنترل پروژه کانبان (Kanban) و همچنین با ارائه امکاناتی از قبیل ساخت بر اساس سفارش، پیکربندی طبق سفارش، MRP پویا و برنامه‌ریزی ظرفیت، MES پیشرفته و قابلیت‌های تضمین کیفیت، توانمندی خود را برای نقش‌آفرینی هر چه موثرتر در عرصه تولید تا حد قابل توجهی بهبود بخشیده‌اند.

9. شبیه‌سازی و تجزیه‌وتحلیل پیشرفته

بنا به گزارش سالیانه روندهای فناوری دیلویت در سال 2023 (Deloitte Tech Trends 2023)، با توجه به فراوانی داده‌ها و قابلیت‌های پیشرفته حاصل از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، اطلاعات تجاری سیستم‌ها از حالت مبتنی بر تجزیه‌وتحلیل توصیفی (گزارش‌ها و نمودارها) به وضعیت تجزیه‌وتحلیل پیش‌بینی (پیشنهادهای مبتنی بر شبیه‌سازی)، اتوماسیون شناختی (مانند ChatGPT) و هوش‌نمایی (exponential intelligence) درحال گذار است. «هوش نمایی» توانایی ارائه تفسیرهایی از داده‌هاست که فراتر از ظرفیت انسان بوده و با استفاده از هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، یادگیری عمیق و کلان‌داده‌ها ممکن می‌شود.

در این زمینه ERPها پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌اند. ERP‌های برتر امروزی از نمایش داده‌ها و تجزیه‌وتحلیل توصیفی (گزارش‌ها و نمودارها) به ارائه تجزیه‌وتحلیل پیش‌بینی‌کننده روی آورده‌اند. امروزه ERPها تجزیه‌وتحلیل‌های پیش‌بینی‌کننده را برای چند نوع کاربری ارائه می‌دهند؛ مواردی مثل پیش‌بینی تقاضا، برنامه‌ریزی تامین مواد اولیه، تجزیه‌وتحلیل نگهداری قابل پیش‌بینی، شبیه‌ساز ماشین و فرایند تولید با استفاده از فناوری‌های همزاد دیجیتالی و درنهایت، پیش‌بینی جریان نقدینگی از جمله این‌هاست.

با در دسترس‌بودن داده‌های فراوان و پیشرفت‌های حاصل‌شده در مدیریت کلان‌داده‌ها و قابلیت‌های محاسبات عمیق، ERPها خواهند توانست موارد استفاده بیشتری از تجزیه‌وتحلیل پیش‌بینی‌کننده ارائه کنند. درنتیجه انتظار می‌رود ERPها به‌سوی بهره‌گیری از هوش ‌نمایی با نقاط داده بیشتر از منابع داخلی و خارجی بروند تا پیش‌بینی‌های دقیق‌تری ارائه کنند. افزون بر این، ERPها به‌طور گسترده در جهت اتوماسیون شناختی کار خواهند کرد. این قابلیتی است که سبب می‌شود ERPها بتوانند پاسخ‌هایی شبیه به پاسخ انسان نسبت به پرسش‌های تجاری ارائه دهند.

10. معماری‌های ERP توزیع‌شده و محصولات چند ابری

اکنون شرکت‌های مختلف به‌جای اتکا به راهکار One Core ERP برای رفع تمام نیازهای خود در حوزه‌های تجاری و جغرافیایی به سمت معماری‌های غیرمتمرکز با یکپارچگی عمیق و مدیریت‌شونده می‌روند. برترین شرکت‌های مطرح در حوزه ERP سرمایه‌گذاری قابل توجهی در این زمینه انجام داده‌اند. آنها درحال توسعه مدل‌های Two-Tier ERP و محصولات مدیریت‌شونده چند ابری (Multi-Cloud Manageability Fabrics) برای مدیریت چشم‌انداز اپلیکیشن‌های تجاری توزیع‌شده هستند.

رویکرد Two-Tier ERP از دو سامانه ERP مختلف برای بخش‌های تجاری متمایز خود استفاده می‌کند. این رویکرد ERP مبتنی بر درک این نکته است که طراحیTwo-Tier  مقرون‌به‌صرفه است، به‌سرعت اجرا می‌شود و نسبت به راه‌اندازی نرم‌افزار ERP جدید و فراگیر برای هر واحد تجاری هزینه پایین‌تری دارد.

در شرایطی که دفاتر مرکزی و کارخانه‌های تولیدی شرکت می‌توانند همچنان از Tier 1 ERP سنتی برای پیشبرد فرایندهای پیچیده ادامه دهند، واحدهای سازمانی کوچک‌تر (مانند شرکت‌های تابعه، شعب بین‌المللی و استارت‌آپ‌ها) از طراحی ERP که کاربرپسندتر است و متناسب با نیازهای آنهاست سود می‌برند.

بنابراین در یک نگاه باید گفت، به نظر می‌رسد سامانه‌های ERP در سال‌های آینده با تمرکز بیشتر بر ویژگی‌هایی همچون انعطاف‌پذیری، کارایی و امنیت به تکامل و بهبود خود ادامه خواهند داد. واقعیت این است که هر سال، سامانه‌های ERP مدرن، پیشرفت می‌کنند و فرایندهای کسب‌وکار را تغییر می‌دهند و آنچه مهم است، داشتن شریک تجاری و راهکار مناسب برای برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و حتی بلندمدت کسب‌وکارهاست.

نویسنده: داور نظری، جانشین مدیرعامل شرکت فناپ زیرساخت در توسعه و فناوری

منبع: شماره چهارم فصلنامه فناوری‌های مالی