امروز یکی از اهداف مهم دولت‌ها، توسعه و اجرای عدالت اجتماعی است. این هدف محقق نخواهد شد مگر آنکه افراد کم‌درآمد جامعه در سایه حمایت‌های مالی لازم قرار بگیرند. در این روزگار با وجود مشکلات عدیده اقتصادی که کشورهای درحال توسعه با آن دست به گریبانند دولت‌ها به‌تنهایی قادر به تأمین این نیاز اجتماعی و بسیار مهم نخواهند بود. به این سبب استفاده از ابزارهایی که بتواند رسیدن به این هدف بزرگ و توانمندسازی مالی افراد را تامین کند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود که در این میان، یکی از این ابزارها، پوشش‌های بیمه‌ای لازم برای اقشار کم‌درآمد جامعه است تا در مواقع مورد نیاز به‌عنوان ابزاری حمایتی مورد استفاده قرار گیرند؛ چراکه بحران‌های متعددی همواره در کمین خانواده‌ها و افراد قرار دارد که بسته به وضعیت اقتصادی و اجتماعی آنها می‌تواند از شدت اثرپذیری متفاوتی برخوردار باشد؛ اتفاقاتی از قبیل فوت یا ازکارافتادگی سرپرست خانوار، بستری‌شدن یکی از اعضای خانوار در بیمارستان، خسارت‌های ناشی از آتش‌سوزی، زلزله، سیل و…

این موارد به‌خصوص در قشر ضعیف و فقیر جامعه می‌تواند توانایی مالی آنها را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده و حتی خانواده و فرد را با شرایط غیر قابل جبرانی مواجه کند. در این میان، خدمات مالی خرد به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزارهای مالی در عصر جدید، این چالش‌ها و دغدغه‌هارا هدف قرار داده و به‌دنبال رفع و کاهش آنها برآمده است. با این هدف بود که بیمه‌نامه‌های خرد به‌عنوان بخشی از بیمه‌های زندگی، به‌‌تبع بیمه‌های تامین اجتماعی- به‌عنوان یکی از مهم ترین راهکارهای صنعت بیمه برای این بخش از جامعه، به‌منظور توسعه پوشش‌های بیمه‌ای و همچنین افزایش ضریب نفوذ در کشورهای مختلف به میان آمدند.

خاستگاه بیمه‌های خرد به ابتدای دهه نود میلادی برمی‌گردد. زمانی که بیمه‌های عمر به‌عنوان ابزاری کارآمد برای توانمندسازی مالی و ارتقای سطوح خاص فراگیری مالی در اقتصاد کشورهای مختلف دنیا توسعه پیدا کردند. درحقیقت بیمه خرد به‌عنوان ابزاری مالی توانست وسیله‌ای باشد برای کمک به جمعیت آسیب‌پذیر جوامع مختلف تا از خودشان در برابر رویدادهای نامنتظره محافظت کنند. طی سال‌های گذشته بیمه خرد توسعه زیادی در سطح جهانی داشته و نمونه‌های بسیار موفقی از آن را در جهت توانمندسازی مالی جوامعی با اختلاف‌های طبقاتی بالا شاهد بوده‌ایم، بیمه‌نامه‌هایی که از سه ویژگی اصلی میزان حق بیمه‌های پایین، سقف تعهد محدود و طراحی‌شده بر مکانیزم‌های ساده و در دسترس چون بسترهای نوین همچون API (وب‌سرویس بیمه) برخوردار هستند.

نمونه‌های موفق اجرای بیمه‌های خرد را می‌توان در کشورهایی مانند هندوستان و فیلیپین مثال زد. در کشور هند بیش از 80 درصد مشتریان بیمه‌‌های خرد، خانوارهای پرجمعیت با بیش از چهار نفرهستند که به کشاورزی مشغولند، درآمدی کمتر از 1800 دلار در سال دارند و به‌طور معمول یک فرد از اعضای خانواده بیمه‌نامه را برای تحت پوشش قراردادن همه اعضا (در بیمه درمان و عمر) خریداری می‌کند. از نظر بیمه‌گری‌ این افراد ریسک بالاتری را در مقایسه با میانگین ریسک جامعه به علت شرایط نامساعد بهداشتی، آموزشی و درآمدی دارند و ‌این ویژگی‌‌های خاص بر نحوه ارزیابی ریسک و فروش تاثیر می‌گذارند.

اما آنچه بیمه‌گری خرد و بیمه عمر را در هندوستان و سایر کشورهای دیگر مقبول و مطلوب کرده سوای بحث حمایت دولت و رگولاتوری‌های بی‌مانع آنها رویکرد تازه‌ای است که دسترسی همه اقشار مردم به محصولات بیمه با تخمین ریسک‌های مختلف و ارائه محصولاتی فراخور بیمه‌گذاران متفاوت را ممکن می‌کند.

بله! آنچه امروز رویکرد بیمه‌گری در دنیا به‌خصوص در زمینه بیمه‌های عمر و حتی تامین اجتماعی، به‌عنوان دو بازوی صنعت بیمه برای تقویت فراگیری و توانمندسازی مالی افراد جامعه را متفاوت کرده، استفاده از فناوری‌های روز و کارکرد نوآوری است که حتی صنعت سخت و سنگین بیمه را هم به لرزه در آورده است.

رشد و توسعه اینشورتک‌ها در کشوری مانند هندوستان در سال‌های اخیر چنان رونقی داشته که این کشور را در مدت کوتاهی به‌عنوان یکی از بازارهای بزرگ بیمه در آسیا به همه نشان داد. استفاده از فرصت ضریب نفوذ بالای اینترنت و گوشی‌های هوشمند حتی در لایه‌های دورافتاده روستایی، تمرکز بر قابلیت‌های فناوری در معرفی محصولات و مقایسه آنها در قالب اگریگیتورهای مختلف و اینشورتک‌هایی که خرید بیمه را به ساده‌ترین شکل، ممکن می‌کنند، باعث شد تا هندوستان نه فقط در گسترش بیمه‌های خرد که در بیشتر گرایش‌های بیمه‌های زندگی نیز موفق باشد؛ رویکردی که در کشور ما نیز به سبب بسترها و زیرساخت‌های مشابه می‌تواند به‌عنوان مسیری موفق در جهت رشد بیمه‌های زندگی و تنها ابزار موثر در افزایش ضریب نفوذ بیمه در کشور موثر باشد.

امروز بیمه عمر از شاخه‌های مهم و مطرح در صنعت بیمه است که رشد و توسعه در این زمینه می‌تواند سهم به‌سزایی در عملکرد و سازماندهی شرکت‌های بیمه و همچنین بهبود و رشد وضعیت اقتصادی کشور داشته باشد. در این میان، به‌کارگیری فناوری اطلاعات، تحول گسترده‌ای را در امور اداری و سیستم‌های اطلاعاتی صنعت بیمه ایجاد می‌کند. امکان انتقال الکترونیکی داده‌ها، افزایش تنوع محصولات، بهبود کیفیت و جلب رضایت مشتریان از طریق تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از مواردی است که نقش فناوری اطلاعات را حتی در شاخه بیمه‌های عمر پررنگ می‌کند.

اما آنچه امروز شاهد هستیم به نوعی کرختی و کندی در استفاده از فناوری‌های تازه در زمینه‌های بیمه عمر و به‌خصوص بیمه تامین اجتماعی است، دو رویکرد مهمی که بهادادن به آنها در صنعت بیمه می‌تواند گام بزرگی در جهت توانمندسازی مالی افراد جامعه در طبقات و سطوح مختلف اقتصادی و اجتماعی باشد.

درحال حاضر در دنیا روند تازه‌ای به اسم فناوری‌های امنیت اجتماعی با تمرکز بر بیمه تامین اجتماعی درحال گسترش است؛ استفاده از فناوری برای کارآمدترکردن ساختارهای خدمات رفاه و تامین اجتماعی برای تسهیل ارتباط با جامعه بزرگ بیمه‌گذاران و تسهیل روند خدمات‌رسانی به آنها بی‌نیاز از حضور در شعب و درگیری در بروکراسی‎‌‌های پیچیده همیشگی. در این روند استفاده از رایانه‌ها و ابزارهای هوشمند برای ثبت اطلاعات، داده‌پردازی، کاربرد بلاکچین و توکنایزکردن خدمات در شبکه نظارت همگانی، تمامی به کم‌کردن هزینه‌ها و زمان رسیدگی‌ به مطالبات و… ختم می‌شود.

درواقع استفاده از یک پلتفرم جامع داده‌پردازی با قدرت بالای تجمیع و تجزیه‌وتحلیل داده‎های بیمه‌گذاران می‌تواند فارغ از محدودیت‌های جغرافیایی امکان ارزیابی ریسک و تسریع فرایندهای خدمات‌رسانی و فراگیری پوشش‌ها را گسترش دهد و راهی باشد برای اجرای عدالت در دسترسی به خدمات؛ وعده‌ای که هر بار طی برنامه‌های توسعه متداول در ایران در پس رفتن و آمدن دولت‌های مختلف شنیده‌ایم و کمتر زمانی نیز شاهد اجرای آن بوده‌ایم!

نویسنده: لیدا هادی، سردبیر رسانه بیمه دیجیتال

منبع: فصلنامه فناوری‌های مالی